Η Επιτροπή προτείνει σήμερα έναν νέο κανονισμό έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών αερίου στην ΕΕ και την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού τον φετινό χειμώνα.
Η Επιτροπή προτείνει σήμερα έναν νέο κανονισμό έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών αερίου στην ΕΕ και την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού τον φετινό χειμώνα. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω κοινών αγορών αερίου, μηχανισμών περιορισμού των τιμών στο χρηματιστήριο αερίου TTF και νέων μέτρων για τη διαφανή χρήση των υποδομών, την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών και συνεχών προσπαθειών μείωσης της ζήτησης για αέριο. Ο κανονισμός περιλαμβάνει τα ακόλουθα κύρια στοιχεία:
- Συγκέντρωση της ζήτησης στην ΕΕ και από κοινού αγορές αερίου για την καλύτερη διαπραγμάτευση με σκοπό την εξασφάλιση καλύτερων τιμών και για τη μείωση του κινδύνου τα κράτη μέλη να υποβάλλουν ανταγωνιστικές προσφορές στην παγκόσμια αγορά, με παράλλη εγγύηση της ασφάλειας του εφοδιασμού σε ολόκληρη την ΕΕ·
- Προώθηση των εργασιών για τη δημιουργία νέου δείκτη αναφοράς για την τιμολόγηση του ΥΦΑ έως τον Μάρτιο του 2023· και, βραχυπρόθεσμα, πρόταση μηχανισμού διόρθωσης των τιμών για τη θέσπιση δυναμικού ορίου τιμών για τις συναλλαγές στο χρηματιστήριο αερίου TTF, καθώς και προσωρινό φρένο ή δυναμικό εύρος για την πρόληψη ακραίων εκτινάξεων των τιμών στις αγορές παραγώγων·
- Προκαθορισμένοι κανόνες αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών σε περίπτωση ελλείψεων εφοδιασμού, με επέκταση της υποχρέωσης αλληλεγγύης σε κράτη μέλη χωρίς απευθείας συνδέσεις αγωγών ώστε να συμμετέχουν και τα κράτη μέλη με εγκαταστάσεις ΥΦΑ· και πρόταση για τη δημιουργία μηχανισμού κατανομής αερίου για τα κράτη μέλη που πλήττονται από περιφερειακή ή ενωσιακή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον εφοδιασμό με αέριο.
Σε συνδυασμό με ήδη συμφωνηθέντα μέτρα για τη μείωση της ζήτησης αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, την αποθήκευση αερίου και την αναδιανομή των πλεοναζόντων κερδών του ενεργειακού τομέα, τα νέα αυτά μέτρα θα συμβάλουν στη σταθερότητα των ευρωπαϊκών αγορών αερίου τον φετινό και τους επόμενους χειμώνες. Τα μέτρα θα συμβάλουν επίσης στον περαιτέρω μετριασμό της τιμολογιακής πίεσης που ασκείται στους Ευρωπαίους πολίτες και στην ευρωπαϊκή βιομηχανία και θα εγγυηθούν παράλληλα την ασφάλεια του εφοδιασμού και τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Η Επιτροπή θα συνεχίσει τις εργασίες της σε άλλους τομείς, συμπεριλαμβανομένης, εντός του τρέχοντος μήνα, της αναθεώρησης του προσωρινού πλαισίου κρατικών ενισχύσεων για την κρίση, καθώς και της περαιτέρω ανάπτυξης τρόπων περιορισμού των επιπτώσεων των υψηλών τιμών του αερίου στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας.
Επιπλέον, η Επιτροπή θα διενεργήσει εκτίμηση αναγκών σχετικά με το REPowerEU για την επιτάχυνση της μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας και την αποφυγή του κατακερματισμού στην ενιαία αγορά, με στόχο την υποβολή προτάσεων για την ενίσχυση της χρηματοδοτικής ικανότητας παρέμβασης της ΕΕ για το REPowerEU. Η Επιτροπή προτείνει επίσης στοχευμένη ευέλικτη χρήση της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων που έχει η τρέχουσα ενεργειακή κρίση στους πολίτες και στις επιχειρήσεις, χρησιμοποιώντας έως και το 10 % των συνολικών εθνικών κονδυλίων για την περίοδο 2014-2020, ύψους περίπου 40 δισ. EUR.
Από κοινού αγορές
Ενώ η ΕΕ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά την πλήρωση των αποθεμάτων αερίου για τον φετινό χειμώνα, επιτυγχάνοντας από σήμερα επίπεδα πλήρωσης άνω του 92 %, πρέπει να προετοιμαστούμε για πιθανή περαιτέρω διαταραχή και να θέσουμε στέρεα θεμέλια για το επόμενο έτος. Γι᾽ αυτό προτείνουμε να εφοδιαστεί η ΕΕ με νέα νομικά εργαλεία για από κοινού αγορές αερίου. Η Επιτροπή θα αναθέτει σε έναν πάροχο υπηρεσιών να οργανώνει τη συγκέντρωση της ζήτησης σε επίπεδο ΕΕ, ομαδοποιώντας τις ανάγκες εισαγωγής αερίου και αναζητώντας προσφορές στην αγορά για την κάλυψη της ζήτησης. Προτείνουμε την υποχρεωτική συμμετοχή των εταιρειών των κρατών μελών στη συγκέντρωση της ζήτησης σε επίπεδο ΕΕ για την κάλυψη τουλάχιστον του 15 % των αντίστοιχων στόχων πλήρωσης των αποθεμάτων. Οι εταιρείες θα επιτρέπεται να συστήσουν μια ευρωπαϊκή κοινοπραξία αγορών αερίου, σε συμφωνία με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ. Οι από κοινού αγορές θα βοηθήσουν τα μικρότερα κράτη μέλη και ιδίως τις μικρότερες επιχειρήσεις, οι οποίες βρίσκονται σε λιγότερο ευνοϊκή θέση ως αγοραστές, να αποκτήσουν πρόσβαση σε όγκους αερίου υπό καλύτερους όρους.
Ο κανονισμός περιλαμβάνει επίσης διατάξεις για την ενίσχυση της διαφάνειας των προβλεπόμενων και συναφθεισών συμβάσεων αγοράς αερίου, προκειμένου να αξιολογείται κατά πόσον επιτυγχάνονται οι στόχοι της ασφάλειας του εφοδιασμού και της ενεργειακής αλληλεγγύης. Η Επιτροπή θα πρέπει να ενημερώνεται πριν από την ολοκλήρωση κάθε αγοράς αερίου ή τη σύναψη μνημονίου συνεννόησης που αφορά ποσότητα άνω των 5 TWh (λίγο πάνω από τα 500 εκατομμύρια κυβικά μέτρα) και μπορεί να εκδίδει σύσταση σε περίπτωση δυνητικού αρνητικού αντικτύπου στη λειτουργία της από κοινού αγοράς, στην εσωτερική αγορά, στην ασφάλεια του εφοδιασμού ή στην ενεργειακή αλληλεγγύη.
Αντιμετώπιση των υψηλών χρηματιστηριακών τιμών του αερίου
Αν και οι τιμές χονδρικής έχουν μειωθεί από την κορύφωση του καλοκαιριού του 2022, παραμένουν σε μη βιώσιμα υψηλά επίπεδα για ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό Ευρωπαίων. Με βάση την προηγούμενη συνεργασία μας με τα κράτη μέλη για τον μετριασμό του αντικτύπου των υψηλών τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και την αναδιανομή των πλεοναζόντων κερδών του ενεργειακού τομέα στους πολίτες και στη βιομηχανία, προτείνουμε σήμερα μια πιο στοχευμένη παρέμβαση στις τιμές της αγοράς αερίου. Πολλές συμβάσεις αερίου στην Ευρώπη είναι συνδεδεμένες με τον δείκτη του κύριου ευρωπαϊκού χρηματιστηρίου αερίου, του TTF, ο οποίος δεν αντικατοπτρίζει πλέον με ακρίβεια το ύψος της τιμής των συναλλαγών ΥΦΑ στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή, σε συνεργασία με τον ACER, αναπτύσσει έναν νέο συμπληρωματικό δείκτη αναφοράς για την αντιμετώπιση αυτής της συστημικής πρόκλησης. Ο νέος δείκτης αναφοράς θα παρέχει σταθερή και προβλέψιμη τιμολόγηση για τις συναλλαγές ΥΦΑ. Σύμφωνα με τον προτεινόμενο κανονισμό, η Επιτροπή θα αναθέσει στον ACER να δημιουργήσει ένα αντικειμενικό εργαλείο προσδιορισμού της ημερήσιας τιμής και, κατόπιν, έναν δείκτη αναφοράς που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τους διαχειριστές της αγοράς ως δείκτης για τον υπολογισμό της τιμής στις συμβάσεις τους για αέριο.
Κατά το διάστημα ανάπτυξης αυτού του δείκτη αναφοράς, η Επιτροπή προτείνει να τεθεί σε εφαρμογή ένας μηχανισμός για τον περιορισμό των τιμών μέσω του κύριου ευρωπαϊκού χρηματιστηρίου αερίου, του TTF, που θα ενεργοποιείται όποτε χρειάζεται. Ο μηχανισμός διόρθωσης των τιμών θα μπορεί να καθορίσει, σε προσωρινή βάση, ένα δυναμικό όριο τιμών για τις συναλλαγές στο TTF. Συναλλαγές σε τιμή υψηλότερη από το δυναμικό όριο δεν θα επιτρέπεται να πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του TTF. Αυτό θα συμβάλει στην αποφυγή υπερβολικής αστάθειας και ακραίων τιμών. Επιπλέον, για τον περιορισμό της υπερβολικής αστάθειας των τιμών και την αποτροπή ακραίων εκτινάξεων των τιμών στις αγορές ενεργειακών παραγώγων, η Επιτροπή προτείνει τη θέσπιση ενός νέου προσωρινού ενδοημερήσιου φρένου των εκτινάξεων των τιμών που θα δημιουργηθεί από τα χρηματιστήρια παραγώγων της ΕΕ. Ο μηχανισμός αυτός θα προστατεύει τους φορείς εκμετάλλευσης ενέργειας από μεγάλες ενδοημερήσιες διακυμάνσεις των τιμών.
Για να αμβλυνθούν τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν σήμερα πολλές εταιρείες ενέργειας όσον αφορά τη συμμόρφωσή τους με τις απαιτήσεις περιθωρίου ασφαλείας όταν χρησιμοποιούν αγορές παραγώγων, η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα νέους κανόνες για τους συμμετέχοντες στην αγορά, επεκτείνοντας τον κατάλογο των επιλέξιμων εξασφαλίσεων σε εξασφαλίσεις που δεν συνίστανται σε μετρητά, μεταξύ άλλων και σε κρατικές εγγυήσεις. Δεύτερον, η Επιτροπή ενέκρινε νέους κανόνες για την αύξηση του κατωφλίου εκκαθάρισης από τα 3 δισ. EUR στα 4 δισ. EUR. Κάτω από αυτό το κατώφλι, οι μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις δεν θα υπόκεινται σε απαιτήσεις περιθωρίου ασφαλείας για τα εξωχρηματιστηριακά (OTC) παράγωγά τους. Και τα δύο αυτά μέτρα θα παράσχουν την αναγκαία ανακούφιση στις επιχειρήσεις, διατηρώντας παράλληλα τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Η εφαρμογή αυτών των μέτρων έρχεται σε συνέχεια εκτενών διαβουλεύσεων με τις ευρωπαϊκές και εθνικές ρυθμιστικές αρχές, καθώς και με τα ενδιαφερόμενα μέρη και τους συμμετέχοντες στην αγορά. Τέλος, ο ACER και η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) ενισχύουν τη συνεργασία τους, με τη δημιουργία μιας νέας κοινής ειδικής ομάδας, για την ενίσχυση των ικανοτήτων τους όσον αφορά την παρακολούθηση και τον εντοπισμό πιθανών περιπτώσεων χειραγώγησης και κατάχρησης στις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας άμεσης παράδοσης και παραγώγων, ως προληπτικό μέτρο για την προστασία της σταθερότητας της αγοράς.
Αλληλεγγύη και μείωση της ζήτησης
Η Επιτροπή παρακολουθεί στενά τα μέτρα μείωσης της ζήτησης. Από την προκαταρκτική ανάλυση βάσει των εκθέσεων που υπέβαλαν τα κράτη μέλη προκύπτει ότι τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο η κατανάλωση αερίου στην ΕΕ ήταν περίπου 15 % χαμηλότερη από τον μέσο όρο των προηγούμενων 5 ετών. Παρόμοιες προσπάθειες θα πρέπει να καταβληθούν κάθε μήνα έως τον Μάρτιο για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τον κανονισμό του Συμβουλίου. Τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν ανά δίμηνο έκθεση σχετικά με την πρόοδό τους. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να ενεργοποιήσει την κατάσταση επιφυλακής της ΕΕ ή να επανεξετάσει τους εν λόγω στόχους εάν τα ισχύοντα μέτρα αποδειχθούν ανεπαρκή. Για να ενισχυθεί η ετοιμότητα για πιθανές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, η Επιτροπή προτείνει επίσης μέτρα που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να μειώσουν περαιτέρω τη μη απαραίτητη κατανάλωση, ώστε να διασφαλιστεί ότι το αέριο παρέχεται σε βασικές υπηρεσίες και βιομηχανίες, και να επεκτείνουν την εξ αλληλεγγύης προστασία, ώστε να καλύπτει κρίσιμες ποσότητες αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Τα μέτρα αυτά δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να επηρεάζουν την κατανάλωση των νοικοκυριών που είναι ευάλωτοι πελάτες.
Δεδομένου ότι δεν έχουν θεσπίσει όλα τα κράτη μέλη τις αναγκαίες διμερείς συμφωνίες αλληλεγγύης, η Επιτροπή προτείνει να θεσπιστούν προκαθορισμένοι κανόνες. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται ότι κάθε κράτος μέλος που αντιμετωπίζει κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα λαμβάνει αέριο από άλλα κράτη μέλη έναντι δίκαιης αποζημίωσης. Η υποχρέωση αλληλεγγύης θα επεκταθεί σε μη συνδεδεμένα κράτη μέλη με εγκαταστάσεις ΥΦΑ, υπό την προϋπόθεση ότι το αέριο μπορεί να μεταφερθεί στο κράτος μέλος όπου είναι αναγκαίο. Για τη βελτιστοποίηση της χρήσης των υποδομών ΥΦΑ και των υποδομών αγωγών, η Επιτροπή προτείνει νέα εργαλεία για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τη διαθέσιμη δυναμικότητα και νέους μηχανισμούς για να διασφαλιστεί ότι η χωρητικότητα δεν δεσμεύεται παραμένοντας αχρησιμοποίητη από φορείς της αγοράς.Η Επιτροπή προτείνει επίσης σήμερα σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας υπό το πρίσμα της εικαζόμενης δολιοφθοράς των αγωγών φυσικού αερίου Nord Stream 1 & 2.