Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο τη μείωση της χρήσης και του κινδύνου των χημικών φυτοφαρμάκων κατά 50% έως το 2030. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι τα τρόφιμα που καταναλώνουν οι Ευρωπαίοι είναι ασφαλή από υπολείμματα φυτοφαρμάκων.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, τους επίσημους ελέγχους υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων διενεργούν οι τις αρμόδιες αρχές του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα προβλήματα που εμποδίζουν την αποτελεσματική εφαρμογή των επίσημων ελέγχων υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων στην Ελλάδα.
Μεταξύ αυτών είναι:
* Η έλλειψη πόρων, τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και σε υλικοτεχνική υποδομή.
* Η έλλειψη ψηφιακών υπηρεσιών, γεγονός που καθιστά τους ελέγχους χρονοβόρους και δαπανηρούς.
* Η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών.
* Η αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των επίσημων ελέγχων υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων.
Μια προτεινόμενη λύση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών είναι η εισαγωγή ενός Συστήματος Διαχείρισης Ποιότητας (ΣΔΠ) με ψηφιακές υπηρεσίες.
Η εισαγωγή ενός ΣΔΠ θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων και στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας των ελέγχων, στην αύξηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και στην προστασία της δημόσιας υγείας.
Συγκεκριμένα θα επιτρέψει:
* Τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των ελέγχων.
* Τη μείωση του κόστους των ελέγχων.
* Τη βελτίωση της αξιοπιστίας των ελέγχων.
* Τη βελτίωση της επικοινωνίας και του συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών.
Που θα βασίζεται
Θα βασιστεί στο διεθνές πρότυπο ISO 9001. Το πρότυπο αυτό παρέχει τις απαιτήσεις για τη δημιουργία και τη λειτουργία ενός ΣΔΠ.
Η εφαρμογή του προτύπου ISO 9001 θα απαιτήσει την υλοποίηση ορισμένων δράσεων, όπως:
* Η διενέργεια μιας διαγνωστικής μελέτης για την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης.
* Ο καθορισμός της πολιτικής και των στόχων ποιότητας.
* Η ανάπτυξη διαδικασιών για την εφαρμογή των ελέγχων.
* Η εκπαίδευση των υπαλλήλων στις διαδικασίες ποιότητας.
* Η δοκιμαστική εφαρμογή των διαδικασιών.
* Η πιστοποίηση του ΣΔΠ από έναν ανεξάρτητο φορέα.
Η εισαγωγή της Ποιότητας 4.0 στους επίσημους ελέγχους υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων στην Ελλάδα θα συμβάλει στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των ελέγχων, στη μείωση του κόστους τους και στην ενίσχυση της ασφάλειας των τροφίμων.
Συμπερασματικά, η εισαγωγή ενός ΣΔΠ με ψηφιακές υπηρεσίες είναι μια απαραίτητη και αποτελεσματική λύση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι επίσημοι έλεγχοι υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων στην Ελλάδα.
Νομοθεσία για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων στην ΕΕ
Τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα αποτελούν σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας. Τα φυτοφάρμακα χρησιμοποιούνται για την προστασία των καλλιεργειών από παράσιτα, ασθένειες και ζιζάνια, αλλά μπορούν να παραμείνουν στα τρόφιμα μετά τη συγκομιδή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων μπορεί να είναι επιβλαβή για την υγεία των ανθρώπων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει ένα ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο για τη διασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων από υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Αυτό το πλαίσιο περιλαμβάνει τους ακόλουθους βασικούς κανόνες:
Έγκριση δραστικών ουσιών φυτοφαρμάκων: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκρίνει μόνο δραστικές ουσίες φυτοφαρμάκων που έχουν αποδειχθεί ότι είναι ασφαλείς για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.
Μακροχρόνια όρια υπολειμμάτων (MRL): Καθορίζονται MRL για κάθε δραστική ουσία φυτοφαρμάκου σε κάθε είδος τροφίμου. Τα MRL είναι τα μέγιστα επιτρεπτά επίπεδα υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων σε τρόφιμα.
Επίσημοι έλεγχοι: Τα κράτη μέλη της ΕΕ υποχρεούνται να διενεργούν επίσημους ελέγχους για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης των τροφίμων με τα MRL.
Ειδικότερα, η νομοθεσία για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων στην ΕΕ περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 396/2005: Ο κανονισμός αυτός ορίζει τα MRL για περισσότερες από 1.300 δραστικές ουσίες φυτοφαρμάκων που καλύπτουν 378 τρόφιμα/ομάδες τροφίμων.
Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2019/1793: Ο κανονισμός αυτός θεσπίζει κανόνες σχετικά με το προσωρινό αυξημένο επίπεδο επίσημων ελέγχων που πρέπει να διενεργούνται σε τρόφιμα μη ζωικής προέλευσης και ζωοτροφές που εισάγονται στην ΕΕ.
Επιτροπή ΕΕ για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων: Η Επιτροπή αυτή είναι υπεύθυνη για την προετοιμασία ετήσιων εκθέσεων για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Οι εκθέσεις αυτές αξιολογούν τα δεδομένα σχετικά με την συμμόρφωση των τροφίμων με τα MRL και την έκθεση των καταναλωτών σε υπολείμματα φυτοφαρμάκων.