Ο Δεκέμβριος θα μείνει στην ιστορία ως ο μήνας που η διεθνής κοινότητα στρέφει το βλέμμα της στη Χάγη. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ) ξεκίνησε τις ακροάσεις μιας υπόθεσης με τεράστια σημασία για το μέλλον της ανθρωπότητας, εξετάζοντας για πρώτη φορά τη νομική ευθύνη των κρατών έναντι της κλιματικής αλλαγής και των συνεπειών της. Η πρωτοβουλία, που ξεκίνησε από τη Δημοκρατία του Βανουάτου, αντανακλά την κραυγή αγωνίας μικρών νησιωτικών κρατών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης και αποτελεί την κορύφωση πολυετούς διπλωματικής και νομικής προσπάθειας.
Το χρονικό μιας ιστορικής πρωτοβουλίας
Η αρχή έγινε τον Μάρτιο του 2023, όταν η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε με συντριπτική πλειοψηφία το ψήφισμα 77/276. Η απόφαση ζητούσε από το Διεθνές Δικαστήριο να εκδώσει γνωμοδότηση σχετικά με τις υποχρεώσεις των κρατών για την προστασία του κλιματικού συστήματος σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Ειδικότερα, το Δικαστήριο καλείται να απαντήσει σε δύο θεμελιώδη ερωτήματα:
- Ποιες είναι οι διεθνείς νομικές υποχρεώσεις των κρατών για την προστασία του κλίματος και την αντιμετώπιση των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου;
- Ποιες είναι οι νομικές συνέπειες για τα κράτη που προκαλούν σοβαρή ζημιά στο κλιματικό σύστημα, ιδίως για τις πιο ευάλωτες χώρες και τις μελλοντικές γενιές .
Το αίτημα του Βανουάτου δεν είναι απλώς μια διπλωματική κίνηση, αλλά ένα ύστατο κάλεσμα σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς οι πλημμύρες, η άνοδος της στάθμης των υδάτων και τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν ήδη αρχίσει να διαλύουν νησιωτικές κοινότητες, απειλώντας την ύπαρξή τους. Η συγκεκριμένη υπόθεση αναμένεται να θέσει νομικά θεμέλια που θα καθορίσουν την ευθύνη των κρατών απέναντι στο περιβάλλον και τις επόμενες γενιές.
Ηχηρή η συμμετοχή κρατών και οργανισμών
Στις δημόσιες ακροάσεις, που ολοκληρώθηκαν στις 13 Δεκεμβρίου 2024, συμμετείχαν 96 κράτη και 11 διεθνείς οργανισμοί. Από τα μικρά νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού, όπως το Βανουάτου και το Κιριμπάτι, έως μεγάλες δυνάμεις όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, η διαδικασία ανέδειξε το παγκόσμιο ενδιαφέρον για το ζήτημα. Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οργανισμοί όπως, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η Παγκόσμια Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης προσέθεσαν το βάρος των δικών τους τοποθετήσεων.
Ο λόγος που το Δικαστήριο καλείται να απαντήσει είναι σαφής ενώ η Συμφωνία του Παρισιού και άλλες διεθνείς συνθήκες θέτουν σαφείς στόχους, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται, ενώ τα φτωχότερα κράτη και οι πλέον ευάλωτες κοινότητες υφίστανται τις βαρύτερες συνέπειες.
Τι κρίνεται και ποιοι επηρεάζονται
Η επικείμενη γνωμοδότηση του Δικαστηρίου, που αναμένεται το 2025, θα αποτελέσει νομικό ορόσημο. Για πρώτη φορά, το ICJ θα προσδιορίσει αν τα κράτη παραβιάζουν θεμελιώδεις αρχές όπως:
- Η πρόληψη σημαντικής περιβαλλοντικής ζημιάς,
- Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
- Η διαγενεακή ευθύνη για την προστασία του περιβάλλοντος.
Αν το Δικαστήριο καταλήξει στο ότι τα κράτη έχουν νομικές υποχρεώσεις για τη μείωση των εκπομπών και την προστασία των κλιματικά ευάλωτων πληθυσμών, η απόφαση αυτή θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για μελλοντικές δικαστικές διεκδικήσεις.
Η απόφαση που θα εκδοθεί θα γράψει ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της διεθνούς δικαιοσύνης.
1 .OBLIGATIONS OF STATES IN RESPECT OF CLIMATE CHANGE
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις