SOS: Η Σιβηρία λιώνει

Παρά τις αντιδράσεις από ηγέτες όπως ο Ντόναλντ Τραμπ που αρνείται την ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής, ο πλανήτης δεν είναι όπως τον ξέραμε. Το λιώσιμο τον πάγων δεν είναι κάτι νέο. Ωστόσο τα νέα από τη Σιβηρία δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά. Οι φωτιές και οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες έχουν βοηθήσει στο να γίνει το λιώσιμο των πάγων ακόμα πιο γρήγορα. Σε παγκόσμια κλίματα η ζέστη της Σιβηρίας συμβάλει στην επίτευξη ακόμα ενός δραματικού ρεκόρ που θα καταστήσει το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ, παρά την προσωρινή μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού.

Και όπως είναι γνωστό, οι θερμοκρασίες στις πολικές περιοχές αυξάνονται ταχύτερα επειδή τα ωκεάνια ρεύματα μεταφέρουν θερμότητα προς τους πόλους και ο ανακλαστικός πάγος και το χιόνι λιώνουν. Σε κάποιες ρωσικές πόλεις στον κύκλο της Αρκτικής καταγράφηκαν εξαιρετικές θερμοκρασίες, με το θερμόμετρο στη Nizhnyaya Pesha  να χτυπά τους 30 βαθμούς Κελσίου στις 9 Ιουνίου, ενώ στην Khatanga, που συνήθως έχει θερμοκρασίες ημέρας περίπου μηδέν βαθμούς Κελσίου αυτή την περίοδο του έτους, ο υδράργυρος σκαρφάλωσε στους 25 βαθμούς Κελσίου στις 22 Μαΐου, όταν το προηγούμενο ρεκόρ ήταν 12 βαθμοί.

Τον Μάιο οι επιφανειακές θερμοκρασίες σε τμήματα της Σιβηρίας ήταν έως και 10 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή υπηρεσία Κοπέρνικος για την κλιματική αλλαγή. Όπως δήλωσε στον Guardian ο Μάρτιν Στέντελ από το Μετεωρολογικό Ινστιτούτο της Δανίας, οι ανώμαλες θερμοκρασίες του Μαΐου που παρατηρούνται στη βορειοδυτική Σιβηρία θα μπορούσαν να συμβούν μια φορά σε 100.000 χρόνια χωρίς ανθρωπογενή άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη.

Ωστόσο δεν ήταν μόνο ο Μάιος ο ασυνήθιστα ζεστό στη Σιβηρία. Ολόκληρος ο χειμώνας και η άνοιξη είχαν επαναλαμβανόμενες περιόδους με υψηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες από τον μέσο όρο. Αν και ο πλανήτης στο σύνολό του θερμαίνεται, αυτό δεν συμβαίνει ομοιόμορφα. Η φυτική Σιβηρία ξεχωρίζει ως μια περιοχή που δείχνει περισσότερο μια τάση θέρμανσης με υψηλότερες διακυμάνσεις στον υδράργυρο. Επομένως σε κάποιο βαθμό οι ανωμαλίες της υψηλής θερμοκρασίας δεν είναι απροσδόκητες. Ωστόσο αυτό που είναι ασυνήθιστο είναι το για πόσο καιρό έχουν  διατηρηθεί οι θερμότερες από τον μέσο όρο τιμές.

Ανησυχητικό ρεκόρ

«Αυτός ο χειμώνας ήταν ο πιο καυτός στη Σιβηρία από τότε που ξεκίνησε η τήρηση αρχείων πριν από 130 χρόνια. Οι μέσες θερμοκρασίες ήταν έως 6 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από τους εποχικούς κανόνες», ανέφερε στον ισότοπο της βρετανικής εφημερίδας η Μαρίνα Μακάροβα, μετεωρολόγος της ρωσικής μετεωρολογικής υπηρεσίας Rosgidromet. Αλλά και η Ρωσία στο σύνολό της βιώνει υψηλές θερμοκρασίες ρεκόρ το 2020, με τον μέσο όρο από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο να βρίσκεται 5.3 βαθμούς πάνω από τον μέσο όρο του 1951-1980.

Μάλιστα τον Δεκέμβριο ο πρόεδρος Πούτιν σχολίασε για την ασυνήθιστη ζέστη: «Μερικές από τις πόλεις μας χτίστηκαν βόρεια του Αρκτικού κύκλου, πάνω στο μόνιμα παγωμένο έδαφος. Εάν αρχίσει να ξεπαγώνει, μπορείτε να φανταστείτε τι συνέπειες θα έχει. Είναι πολύ σοβαρό». Η τήξη του παγωμένου εδάφους ευθύνεται , τουλάχιστον εν μέρει για τη διαρροή 21.000 τόνων ντίζελ στη Σιβηρία στις 29 Μαΐου, εξαιτίας της ξαφνικής βύθισης των θεμελίων της δεξαμενής που ήταν αποθηκευμένα, γεγονός που οδήγησε τον Πούτιν να κηρύξει την περιοχή σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Επιπλέον πυρκαγιές εκδηλώθηκαν σε εκατοντάδες χιλιάδες εκτάρια των δασών της Σιβηρίας. Οι αγρότες συχνά ανάβουν τις πυρκαγιές την άνοιξη για να καθαρίσουν τη βλάστηση και ένα συνδυασμός υψηλών θερμοκρασιών και ισχυρών ανέμων προκάλεσε κάποιες πυρκαγιές, που βρίσκονται σε εξέλιξη, εκτός ελέγχου. Το κακό τρίτωσε από τα σμήνη σκόρων της Σιβηρίας, των οποίων οι προνύμφες τρώνε τα κωνοφόρα δέντρα που έχουν αυξηθεί ραγδαία εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών. Πρόκειται για ακόμα μια απειλή που μπορεί να λειτουργήσει συνδυαστικά και να έχει τραγικές συνέπειες για τα δάση της περιοχής, αφού οι πρόνυφμες αφαιρούν από τα δέντρα τις βελόνες τους και τα καθιστούν πιο ευαίσθητα σε πυρκαγιές. Οι σκόροι είναι συνήθως αδρανείς κατά τη διάρκεια του χειμώνα και ενεργοποιούνται την άνοιξη, το καλοκαίρι και τις φθινοπωρινές περιόδους που πλέον επιμηκύνονται.

Πεινασμένος σκόρος

Τα σμήνη των σκόρων έχουν μετακινηθεί 150 χιλιόμετρα βορειότερα σε σύγκριση με το συνηθισμένο έδαφος που καταλαμβάνουν και αυτό αποδίδεται επίσης στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Στην ανατολική Σιβηρία περισσότερα από 120.000 δέντρα έγιναν βορά των προνυμφών σκόρων, σύμφωνα με το περιφερειακό κέντρο προστασίας δασών. Ένα άλλο έντομο παράσιτο, το σκαθάρι του φλοιού που τρυπάει σε κορμούς δέντρων, έχει επίσης αποικίσει πρόσφατα στην περιοχή, οπού και εξαπλώνεται καθώς το κλίμα έγινε πιο ήπιο.

Με το χιόνι να λιώνει νωρίτερα στη βόρεια Σιβηρία, οι πυρκαγιές μπορούν να εξαπλωθούν εύκολα. Από τον Ιανουάριο ως τα μέσα Μαΐου οι πυρκαγιές κατέστρεψαν 4,8 εκατομμύρια εκτάρια στη Σιβηρία, μεταξύ των οποίων 1,1 εκατομμύρια στα βόρεια σύμφωνα με έκθεση της Greenpeace που δημοσιεύθηκε στις αρχές του μήνα. Η κλιματική αλλαγή οδήγησε στον διπλασιασμό του αριθμού των δασικών πυρκαγιών μέσα σε δέκα χρόνια. Μεταξύ 2000και 2009 περίπου τρία εκατομμύρια δάσους καίγονταν κάθε χρόνο. Μεταξύ 2010 και 2019 ο μέσος όρος ανήλθε σε έξι εκατομμύρια εκτάρια.