Η βιοποικιλότητα είναι η ασφάλεια ζωής μας

Η άμυνα της βιοποικιλότητας στο επίκεντρο των στρατηγικών. Αυτός ο πολύτιμος φυσικός πόρος απειλείται παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης. Αλλά τι είναι η βιοποικιλότητα; Τι σχέση έχει με την τροφή και την υγεία μας; Και τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να αποκαταστήσει τον πλούτο της;

Η υγεία μας εξαρτάται από την υγεία του πλανήτη μας. Εάν αυτό το γεγονός δεν ήταν ακόμη σαφές για όλους, η πανδημία Covid-19 μας έδειξε τη θεμελιώδη σημασία των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας για την υγεία μας και την οικονομική και κοινωνική μας σταθερότητα. Η υποβάθμιση της φύσης που προκαλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, η οποία προκαλεί ρύπανση και αλλαγή σε ενδιαιτήματα, έθεσε τα θεμέλια για την εμφάνιση όλων των πρόσφατων ασθενειών (covid-19, Ebola, MERS, SARS, γρίπη των πτηνών κ.λπ.). Ένα υψηλό τίμημα για την ανθρωπότητα αλλά και για όλα τα άλλα ζωντανά όντα. Σύμφωνα με το τελευταίο IUCN (Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης) «Κόκκινη Λίστα», περίπου το ένα τρίτο των γνωστών ειδών ζώων και φυτών στον κόσμο κινδυνεύουν να εξαφανιστούν, από θηλαστικά και πουλιά έως κοράλλια υφάλων και καρκινοειδή.

Η βιοποικιλότητα προσδιορίζει την ποικιλία της ζωής των φυτών και των ζώων στον κόσμο ή σε ένα συγκεκριμένο βιότοπο, και η απώλειά της δεν αφορά μόνο άγρια ​​είδη, αλλά και αγροβιοποικιλότητα, δηλαδή τις φυλές ζώων και τις ποικιλίες των φυτών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του FAO, από τα 6.000 είδη φυτών που καλλιεργούνται για τρόφιμα, λιγότερα από 200 συμβάλλουν ουσιαστικά στην παγκόσμια παραγωγή τροφίμων και μόνο εννέα αντιπροσωπεύουν το 66% της συνολικής παραγωγής καλλιεργειών. Η παγκόσμια ζωική παραγωγή βασίζεται σε περίπου 40 είδη ζώων, με μόνο μια χούφτα να παρέχει τη συντριπτική πλειονότητα του κρέατος, του γάλακτος και των αυγών. Αυτή η απώλεια έχει άμεσες συνέπειες στα τρόφιμα που τρώμε. «Λιγότερη βιοποικιλότητα σημαίνει ότι τα φυτά και τα ζώα είναι πιο ευάλωτα σε παράσιτα και ασθένειες. Σε συνδυασμό με την εξάρτησή μας από όλο και λιγότερα είδη για τη διατροφή μας, η αυξανόμενη απώλεια βιοποικιλότητας για τα τρόφιμα και τη γεωργία θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των τροφίμων και τη διατροφή », δήλωσε ο γενικός διευθυντής του FAO, José Graziano da Silva.

Η βιοποικιλότητα - από την πιο βασική (γονιδιακή ποικιλομορφία) έως την πιο περίπλοκη (ποικιλομορφία οικοσυστήματος), είναι ο μεγαλύτερος πλούτος του πλανήτη μας και χρειάζεται προστασία. Αλλά υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος για να μπορέσουμε να αντιστρέψουμε τις καταστροφικές επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στη φύση. Ας πάρουμε την περίπτωση της Ευρώπης. Στην τελευταία έκθεση «Κατάσταση της φύσης στην ΕΕ», το Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος αποκάλυψε ότι το 81% των οικοτόπων είναι σε κακή κατάσταση, με τους τύρφης, τα λιβάδια και τους αμμόλοφους να επιδεινώνονται περισσότερο, με εντατική γεωργία, αστικοποίηση και μη βιώσιμες δασικές δραστηριότητες κορυφαίες απειλές.

Σύμφωνα με τον διεθνή στόχο που συμφωνήθηκε το 2010, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί να σταματήσει την απώλεια βιοποικιλότητας έως το 2020 μέσω της στρατηγικής της για τη βιοποικιλότητα. Καθώς ο στόχος λήγει φέτος, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση τον περασμένο Μάιο, για μια στρατηγική για τη βιοποικιλότητα ως κεντρικό στοιχείο της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας. Η Slow Food χαιρετίζει αυτήν τη νέα στρατηγική καθώς θέτει πιο φιλόδοξους στόχους για την αντιμετώπιση των βασικών αιτίων της απώλειας βιοποικιλότητας. Η στρατηγική προτείνει, μεταξύ άλλων, τον καθορισμό δεσμευτικών στόχων για την αποκατάσταση κατεστραμμένων οικοσυστημάτων και ποταμών, τη βελτίωση της υγείας των προστατευόμενων οικοτόπων και ειδών της ΕΕ, την επαναφορά των επικονιαστών στη γεωργική γη, τη μείωση της ρύπανσης, την πρασινοποίηση των πόλεών μας, την ενίσχυση της βιολογικής γεωργίας και άλλων φιλικών προς τη βιοποικιλότητα γεωργικές πρακτικές και βελτίωση της υγείας των ευρωπαϊκών δασών. Η Slow Food συμμερίζεται την αναγνώριση του ισχυρού αντίκτυπου των συστημάτων τροφίμων στη βιοποικιλότητα, όπως επισημαίνεται στα συμπεράσματα της Πράσινης Εβδομάδας της ΕΕ: ​​«Η προστασία της βιοποικιλότητας αποτελεί βασικό στοιχείο της βιώσιμης παραγωγής τροφίμων και παίζει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία πιο ανθεκτικής γεωργίας και φυσικών οικοσυστημάτων της ΕΕ».

Τον περασμένο Οκτώβριο, σημειώθηκαν δύο γεγονότα που έστειλαν αντιφατικά μηνύματα σχετικά με τις προθέσεις και τη δέσμευση της ΕΕ σχετικά με την αλλαγή του κλίματος και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας. Πρώτον, οι υπουργοί περιβάλλοντος των κυβερνήσεων της ΕΕ ενέκριναν τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα, προσθέτοντας ένα ακόμη δομικό στοιχείο στην οικοδόμηση μιας πιο πράσινης και πιο βιώσιμης Ευρώπης. «Η βιοποικιλότητα είναι η ασφάλεια ζωής μας: παρέχει καθαρό αέρα και νερό, τρόφιμα, δομικά υλικά και ρούχα. Δημιουργεί θέσεις εργασίας και μέσα διαβίωσης. Με την καταστροφή της φύσης υπάρχει επίσης ο κίνδυνος εκδήλωσης νόσων και πανδημιών », σχολίασε η Svenja Schulze, Γερμανίδα Ομοσπονδιακή Υπουργός Περιβάλλοντος.

Εν τω μεταξύ, η τελική ψηφοφορία για την ΚΑΠ πραγματοποιήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θάβοντας όλες τις ελπίδες για μια ευρωπαϊκή γεωργική πολιτική που είναι πλήρως εξοπλισμένη για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε αυτήν τη στιγμή. Η πλειοψηφία του Κοινοβουλίου της ΕΕ απέρριψε την πρόταση ενσωμάτωσης των στόχων της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας στην ΚΑΠ, καθώς και το άρθρο που ορίζει σαφείς στόχους μείωσης των εκπομπών για τον γεωργικό τομέα, δείχνοντας χαμηλή περιβαλλοντική φιλοδοξία όσον αφορά τη θέσπιση σαφών και δεσμευτικών κανόνων. Οι στόχοι της νέας ΚΑΠ θα έπρεπε να είχαν ευθυγραμμιστεί με τις στρατηγικές για τη βιοποικιλότητα και το Farm to Fork, επιτρέποντας στη γεωργία να αποτελέσει κινητήρια δύναμη για την αποκατάσταση της φύσης, αλλά τα μέλη του κοινοβουλίου της ΕΕ ψήφισαν διαφορετικά.

Μια εκπληκτική απόφαση όταν σκεφτόμαστε μια πρόσφατη μελέτη που εκπονήθηκε για το ίδιο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και την ΚΑΠ, προειδοποιώντας ότι οι γεωργικές πρακτικές και τα τρόφιμα της ΕΕ δεν είναι στο σωστό δρόμο για την επίτευξη των κλιματικών και περιβαλλοντικών στόχων της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ. «Η διάβρωση της βιοποικιλότητας συμβαίνει λόγω των όλο και πιο εξειδικευμένων και απλουστευμένων γεωργικών συστημάτων και αγροτικών τοπίων, χρησιμοποιώντας μεγαλύτερα οικόπεδα και την εκτεταμένη εφαρμογή χημικών εισροών. Η υποβάθμιση του εδάφους και οι ροές θρεπτικών ουσιών - κυρίως άζωτο - στο νερό και την ατμόσφαιρα έχουν φτάσει σε ανησυχητικά επίπεδα. Απαιτούνται τώρα σημαντικές αλλαγές στις γεωργικές πρακτικές και συστήματα.»