Έρευνα: Τι πιστεύουν οι Έλληνες για την κλιματική αλλαγή

Στα σημαντικότερα προβλήματα του πλανήτη κατατάσσουν οι Έλληνες την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή, όπως συμπεραίνει η έρευνα  «Κλιματική Αλλαγή: Αντιλήψεις, Απειλές και Προκλήσεις για μια Νέα Περιβαλλοντική Κουλτούρα», που δημοσιεύτηκε και πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, για τις αντιλήψεις των πολιτών σχετικά με την κλιματική αλλαγή, τη σοβαρότητά της και την προσαρμογή σε αυτή.

Παράλληλα, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (το 53,2%) θεωρεί ότι  υπεύθυνες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι κυρίως οι εθνικές κυβερνήσεις. Ωστόσο, 1 στους 3 (36,5%) θεωρούν ότι υπεύθυνοι είμαστε «εμείς οι πολίτες» για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή. Η πλειοψηφία, δε, πιστεύουν ότι τόσο η Πολιτεία όσο και η ΕΕ κάνουν "λίγα" για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. (80,6% και 76,1% αντίστοιχα).

Η έρευνα, πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον ανεξάρτητο, μη κερδοσκοπικό οργανισμό έρευνας και ανάλυσης διαΝΕΟσις, ο οποίος συμμετείχε αφιλοκερδώς, καθώς και με τη συμβολή της εταιρείας ερευνών κοινής γνώμης Metron Analysis, και περιλαμβάνει 28 ερωτήσεις, σε πανελλαδικό δείγμα 2.005 ατόμων ηλικίας 17 και άνω, τηλεφωνικά και online, την περίοδο 6-27 Απριλίου του 2022.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας οι Έλληνες θεωρούν ότι τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα είναι η "ακρίβεια" (25,9%) και η "οικονομία" (24,3%). Ωστόσο, στην ερώτηση για το πιο σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης σήμερα η πιο συχνή απάντηση ήταν η  καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος" (17%) με την "κλιματική αλλαγή" να εμφανίζεται στην τρίτη θέση (13,1%). Ως άλλα μεγάλα προβλήματα του πλανήτη μας καταγράφονται οι πόλεμοι (13,6%), η ακρίβεια (11,1%), η φτώχεια και οι ανισότητες (8,9%) και η "οικονομία" (8,1%).

«Ένας νέος διάλογος ξεκινά με την κοινωνία, ώστε οι πολιτικές μας να μη διαμορφώνονται εν κενώ, χωρίς ουσιαστική ανατροφοδότηση, χωρίς να ανταποκρίνονται σε πραγματικές ανάγκες. Σήμερα γίνεται το πρώτο βήμα για μια νέα κατανόηση του «τι ζητούν οι πολίτες» από το νέο υπουργείο, αλλά και των προθέσεών τους για μια πιο ενεργή εμπλοκή στα ζητήματα αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής κρίσης», επισήμανε ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Χρήστος Στυλιανίδης μετά την δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας, αφού ευχαρίστησε τη διαΝΕΟσις και τη Metron Analysis για την συμβολή τους. «Είμαι βέβαιος ότι η πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα που δίνεται σήμερα στη δημοσιότητα θα αποτελέσει έναυσμα για μια νέα Πολιτική Προστασία στη χώρα μας, σύγχρονη, προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις της εποχής και ουσιαστικά «συντονισμένη» με τις προσδοκίες των πολιτών», σημείωσε ο κ. Στυλιανίδης.

Μάλιστα, στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας αυτής το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας προχωρά σε συγκεκριμένες μεσο-μακροπρόθεσμες δράσεις από τις οποίες ξεχωρίζουν:

- Διαμόρφωση του νέου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Καταστροφών και Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή

- Αναδιάρθρωση του συστήματος εθελοντισμού, μέσα από τη νέα Ακαδημία Πολιτικής Προστασίας. Παράλληλα, προχωρά η αναδιάταξη του Μητρώου Εθελοντικών Οργανώσεων και η ένταξή τους στον επιχειρησιακό σχεδιασμό της Πολιτικής Προστασίας ήδη από φέτος το καλοκαίρι, με 2.100 νέους εθελοντές Πολιτικής Προστασίας να έχουν εκπαιδευτεί από το Πυροσβεστικό Σώμα και να έχουν ήδη ενταχθεί στο δυναμικό των ομάδων που λειτουργούν στο πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

- Εκπαίδευση στελεχών μέσω της δημιουργίας της Εθνικής Σχολής Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων που θα περιλαμβάνει την Ακαδημία Πολιτική Προστασίας, την Πυροσβεστική Ακαδημία (σε Κηφισιά και Πτολεμαΐδα), καθώς και πρότυπο Κέντρο Ειδικών Εκπαιδεύσεων για την ολιστική, σύγχρονη εκπαίδευση όλων των στελεχών Πολιτικής Προστασίας και την προσαρμογή τους στις νέες συνθήκες που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή.

- Αύξηση ετοιμότητας πολιτών έναντι κινδύνων και καταστροφών.

- Οικοδόμηση μιας νέας σχέσης εμπιστοσύνης με τους πολίτες, μέσα από στοχευμένες ενημερωτικές δράσεις που θα εξηγούν, θα ευαισθητοποιούν, θα δίνουν σαφείς οδηγίες, θα καλλιεργούν εντέλει μια συλλογική αντίληψη για τα μέτρα πρόληψης που όλοι μπορούμε να λάβουμε ώστε να προστατευτούμε αποτελεσματικά από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.

Στο πλαίσιο του Εθνικού Διαλόγου για την κλιματική κρίση και τις προκλήσεις της, τον οποίο έχει εγκαινιάσει το υπουργείο με σκοπό την εκπόνηση μιας ολοκληρωμένης Εθνικής Στρατηγικής, έχει ξεκινήσει ήδη από τον Φεβρουάριο 2022, ένα νέο ερευνητικό πρόγραμμα, με αντικείμενο τη διερεύνηση στάσεων και απόψεων σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Το πρόγραμμα αυτό θα είναι ανοιχτό στην κοινωνία, θα συμπεριλάβει συμμετοχικές δράσεις πολιτών και της επιστημονικής κοινότητας, όπως εργαστήρια ανταλλαγής ιδεών, δημόσιες παρουσιάσεις και δημοσιεύσεις και θα αποτελέσει χρήσιμο οδηγό για τις πολιτικές και επιμέρους δράσεις του υπουργείου.

Αναλυτικά τα ευρήματα της έρευνας

Σε μία πιο γενική ερώτηση το 60,6% πιστεύουν, πως η χώρα κινείται προς τη λάθος κατεύθυνση, έναντι 31% που θεωρούν ότι κινείται προς τη σωστή.

Όπως σημειώνει η διαΝΕΟσις αυτή η ερώτηση γίνεται συχνά σε παρόμοιες έρευνες, ανεξαρτήτως θέματος και συγκυρίας, και αποτυπώνει το γενικότερο κλίμα στην κοινωνία. Επισημαίνεται μάλιστα, ότι τον Απρίλιο του 2020, εν μέσω της πρώτης καραντίνας, τα ποσοστά στην ίδια ερώτηση ήταν αντίστοιχα 9,6% (προς τη "λάθος") και 85,7% (προς τη "σωστή").

Αναλυτικότερα σύμφωνα με την έρευνα  το 90,5% των ερωτηθέντων συμφωνούν ότι υπάρχει κλιματική αλλαγή, και το 90% εξ αυτών πιστεύουν ότι αυτή οφείλεται κυρίως στην ανθρώπινη δράση. Μάλιστα, όταν ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να βαθμολογήσουν το πόσο σοβαρό πρόβλημα θεωρούν την κλιματική αλλαγή σήμερα στην κλίμακα από το 1 μέχρι το 10, σχεδόν ένας στους τρεις απάντησε "10" και το 82,2% επέλεξαν έναν αριθμό από το 7 και πάνω. Η μέση τιμή στις βαθμολογίες τους ήταν 8,8.

Στο θέμα της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, το 53,2% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι υπεύθυνοι για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι κυρίως οι εθνικές κυβερνήσεις. Ωστόσο ένα πολύ υψηλό ποσοστό των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι υπεύθυνοι για να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή είμαστε "εμείς οι πολίτες". Πάνω από 1 στους 3 επιλέγουν αυτή την απάντηση, περισσότεροι από όσους πιστεύουν ότι υπεύθυνες είναι "οι επιχειρήσεις και η βιομηχανία" (22,4%), ο ΟΗΕ (11,7%), η Ευρωπαϊκή Ένωση (28,7%) ή οι Δήμοι (6,9%)

Ακόμη, σε ερώτηση αν πιστεύουν ότι η Πολιτεία και η ΕΕ κάνουν αρκετά ή λίγα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής το 80,7% και το 76,1% αντίστοιχα πιστεύουν ότι τόσο "η Πολιτεία" όσο και "η ΕΕ" κάνουν "λίγα" για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.

Σχετικά με τις πιο απειλητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, το 85,6% απάντησε ότι είναι οι δασικές πυρκαγιές, το 79,7% η ενεργειακή κρίση, το 63,7% οι κοινωνικές ανισότητες και το 56,3% η διατροφική ασφάλεια.

Επιπλέον, σε επιμέρους περιβαλλοντικά θέματα, οι ερωτηθέντες ρίχνουν το βάρος της ευθύνης μόνο εν μέρει στο κράτος. Σε ερώτηση αν ο καθαρισμός των οικοπέδων πρέπει να είναι ευθύνη της Πολιτείας ή των πολιτών, το 67,1% παραδέχτηκαν πως είναι ευθύνη των πολιτών. Ακόμη, το 31,5% θεωρούν πως ο καθαρισμός των παραλιών είναι ευθύνη της Πολιτείας -το 28,4% θεωρεί πως είναι ευθύνη των πολιτών, ενώ σχεδόν 40% απαντούν αυθόρμητα και των δύο.

Παράλληλα οι περισσότεροι πολίτες, δηλώνουν ότι θα ήθελαν να συμμετάσχουν στο μέλλον σε δράσεις και προσπάθειες που έχουν σχέση γενικότερα με την προστασία του περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα το 60% δήλωσαν ότι θα ήθελαν να συμμετάσχουν σε περιβαλλοντικές οργανώσεις, ενώ το 78% θα ήθελαν να συμμετάσχουν σε δενδροφυτεύσεις/αναδασώσεις.

Τα ποσοστά στους νέους εδώ εμφανίζονται ελαφρώς αυξημένα σε σχέση με των μεγαλύτερων ηλικιών. Υψηλά είναι και τα ποσοστά των θετικών απαντήσεων σε ερωτήσεις για το αν οι πολίτες έχουν αναλάβει κάποια δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής τους τελευταίους έξι μήνες, όπως τη μείωση κατανάλωσης ενέργειας στο σπίτι ή την εξοικονόμηση νερού. Πολύ λιγότεροι δηλώνουν ότι έχουν προβεί σε άλλες δραστικές κινήσεις, όπως την εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών στο σπίτι ή την αγορά/ενοικίαση ηλεκτρικού αυτοκινήτου.

Αναφορικά με το ενεργειακό ζήτημα και πού θα πρέπει να διατεθούν κατά προτεραιότητα οι οικονομικοί πόροι της χώρας το 71,1% επιλέγει τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ενώ το 26,1% τα ορυκτά καύσιμα.

Ωστόσο, σε επιμέρους θέματα, όπως αναφέρει η έρευνα, εμφανίζονται κάποιες απαντήσεις που θα μπορούσαν να εκληφθούν ως αντιφάσεις. Συγκεκριμένα,  το 73,4% συμφωνούν ότι «η πλειοψηφία των πυρκαγιών είναι αποτέλεσμα σκόπιμου εμπρησμού», ένα 55,1% θεωρούν ότι «μετά από καταστροφικές πυρκαγιές στα δάση φυτρώνουν ανεμογεννήτριες» και σχεδόν 1 στους 3 πιστεύουν ότι «οι ανεμογεννήτριες αντί να βοηθούν το περιβάλλον το επιβαρύνουν". Στην ερώτηση για το αν θα συμφωνούσαν με την προμήθεια ηλεκτρικού ρεύματος από γειτονικές χώρες που έχει παραχθεί από πυρηνική ενέργεια (και άρα δεν συμβάλει στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου), σχεδόν το 60% των ερωτηθέντων δηλώνουν πως όχι.

Ακόμη, το 70,2% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι ενημερώνονται για θέματα σχετικά με την κλιματική αλλαγή από το διαδίκτυο (και επιπλέον 34,2% δηλώνουν ειδικά τα social media), έναντι 53,2% που ενημερώνονται από την τηλεόραση και 26% που ενημερώνονται από "φίλους και οικογένεια".

Αντιφάσεις εμφανίζονται και αλλού. Το 72,8% των πολιτών συμφωνούν ότι "θα έπρεπε να ασφαλίσουμε την περιουσία μας έναντι των φυσικών καταστροφών". Ωστόσο, σε άλλη ερώτηση παρακάτω μόνο το 26,1% δηλώνουν πως το σπίτι στο οποίο κατοικούν είναι όντως ασφαλισμένο για φυσικές καταστροφές.

Τέλος, το 81,3% των ερωτηθέντων θεωρεί την υπηρεσία ειδοποιήσεων 112 "πολύ" ή "αρκετά" χρήσιμη, με το 70,5% να δηλώνουν ότι έχουν λάβει μήνυμα από το 112, και το 88,3% εξ αυτών να δηλώνουν ότι έχουν ακολουθήσει τις οδηγίες του.

Από την άλλη, το 78,1% των ερωτηθέντων δεν γνωρίζουν αν υπάρχει κάποιο σχέδιο έκτακτης ανάγκης στον Δήμο τους σε περίπτωση μιας φυσικής καταστροφής, ενώ σχεδόν οι μισοί δεν έχουν καν συζητήσει στο νοικοκυριό τους κάποιο σχέδιο αντίδρασης σε περίπτωση κάποιου τέτοιου συμβάντος.