Οι επιπτώσεις της βιομηχανίας της κλωστοϋφαντουργίας στο περιβάλλον

Γρήγορη μόδα είναι η συνεχής παροχή νέων στυλ σε πολύ χαμηλές τιμές.

Για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στο περιβάλλον, η ΕΕ θέλει να μειώσει τα κλωστοϋφαντουργικά απόβλητα και να αυξήσει τον κύκλο ζωής και την ανακύκλωση των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Αυτό είναι μέρος του σχεδίου για την επίτευξη κυκλικής οικονομίας έως το 2050.

Μάθετε για τον ορισμό της κυκλικής οικονομίας, τη σημασία και τα οφέλη της.

Υπερκατανάλωση φυσικών πόρων

Για την παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων χρησιμοποιείται πολύ νερό, συν γη για την καλλιέργεια βαμβακιού και άλλων ινών. Εκτιμάται ότι η παγκόσμια βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης χρησιμοποίησε 79 δισ. κυβικά μέτρα νερού το 2015 —ενώ οι ανάγκες ολόκληρης της οικονομίας της ΕΕ ανήλθαν σε 266 δισ. κυβικά μέτρα το 2017. Για να δημιουργηθεί ένα μόνο βαμβακερό μπλουζάκι, σύμφωνα με εκτιμήσεις απαιτούνται 2.700 λίτρα γλυκού νερού —οι ανάγκες ενός ατόμου σε πόσιμο νερό για 2,5 χρόνια.

Ο τομέας της κλωστοϋφαντουργίας ήταν η τρίτη μεγαλύτερη πηγή υποβάθμισης του νερού και χρήσης γης το 2020. Εκείνο το έτος, χρειάστηκαν κατά μέσο όρο εννέα κυβικά μέτρα νερού, 400 τετραγωνικά μέτρα γης και 391 κιλά (kg) πρώτων υλών για την παροχή ρούχων και υποδημάτων για κάθε πολίτη της ΕΕ.

Ρύπανση υδάτων

Η παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων εκτιμάται ότι ευθύνεται για το 20% περίπου της παγκόσμιας ρύπανσης των καθαρών υδάτων από προϊόντα βαφής και φινιρίσματος.

Το πλύσιμο των συνθετικών υφασμάτων απελευθερώνει ετησίως περίπου 0,5 εκατ. τόνους μικροϊνών στους ωκεανούς.

Το πλύσιμο των συνθετικών ρούχων ευθύνεται για το 35% των πρωτογενών μικροπλαστικών που απελευθερώνονται στο περιβάλλον. Ένα και μόνο φορτίο πλυντηρίου με ρούχα από πολυεστέρα μπορεί να αποβάλει 700.000 μικροπλαστικές ίνες που μπορούν να καταλήξουν στην τροφική αλυσίδα.

Η πλειονότητα των μικροπλαστικών από υφάσματα απελευθερώνεται κατά τις πρώτες πλύσεις. Η γρήγορη μόδα βασίζεται στη μαζική παραγωγή, τις χαμηλές τιμές και τους υψηλούς όγκους πωλήσεων που προωθούν πολλές πρώτες πλύσεις.

Το πλύσιμο των συνθετικών προϊόντων έχει προκαλέσει τη συσσώρευση περισσότερων από 14 εκατομμυρίων τόνων μικροπλαστικών στον πυθμένα των ωκεανών. Εκτός από αυτό το παγκόσμιο πρόβλημα, η ρύπανση που προκαλείται από την παραγωγή ενδυμάτων έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην υγεία των ντόπιων πληθυσμών, των ζώων και των οικοσυστημάτων όπου βρίσκονται τα εργοστάσια.

Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου

Εκτιμάται ότι ο κλάδος της μόδας ευθύνεται για το 10% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα —περισσότερο από τις διεθνείς πτήσεις και τις θαλάσσιες μεταφορές μαζί.

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, οι αγορές κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στην ΕΕ το 2020 οδήγησαν σε περίπου 270 kg εκπομπές CO2 ανά άτομο. Πράγμα που σημαίνει ότι τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που καταναλώνονται στην ΕΕ προκάλεσαν εκπομπές αερίων θερμοκηπίου 121 εκατομμυρίων τόνων.

Απόβλητα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων σε χώρους υγειονομικής ταφής

Ο τρόπος με τον οποίον οι άνθρωποι ξεφορτώνονται τα ανεπιθύμητα ρούχα έχει επίσης αλλάξει και τα είδη απορρίπτονται αντί να δωρίζονται. Λιγότερα από τα μισά μεταχειρισμένα ρούχα συλλέγονται για επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση και μόνο το 1 % ανακυκλώνεται σε νέα ρούχα, αφού μόλις τώρα αρχίζουν να εμφανίζονται τεχνολογίες που θα επέτρεπαν την ανακύκλωση των ρούχων σε παρθένες ίνες.

Μεταξύ 2000 και 2015, η παραγωγή ρούχων διπλασιάστηκε, ενώ η χρήση μειώθηκε κατά 36%. Οι Ευρωπαίοι καταναλώνουν σχεδόν 26 kg και απορρίπτουν περίπου 11 kg κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων κάθε χρόνο. Τα μεταχειρισμένα ρούχα μπορούν να εξαχθούν εκτός της ΕΕ, αλλά ως επί το πλείστον (87%) αποτεφρώνονται ή απορρίπτονται σε χώρους υγειονομικής ταφής.

Η άνοδος της γρήγορης μόδας υπήρξε καθοριστική για την αύξηση της κατανάλωσης, εν μέρει λόγω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της βιομηχανίας που φέρνουν τις τάσεις της μόδας σε περισσότερους καταναλωτές με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι στο παρελθόν.

Οι νέες στρατηγικές για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος περιλαμβάνουν την ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών μοντέλων για ενοικίαση ρούχων, το σχεδιασμό προϊόντων με τρόπο που θα διευκολύνει την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση (κυκλική μόδα), πείθοντας τους καταναλωτές να αγοράζουν λιγότερα ρούχα καλύτερης ποιότητας (αργή μόδα) και γενικά καθοδήγηση της συμπεριφοράς των καταναλωτών προς πιο βιώσιμες επιλογές.

Μείωση των απορριμμάτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στην ΕΕ: λύσεις;

Έργο σε εξέλιξη: η στρατηγική της ΕΕ για βιώσιμα και κυκλικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα

Τον Μάρτιο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια νέα στρατηγική με στόχο τη βελτίωση της ανθεκτικότητας και δυνατότητας επισκευής και ανακύκλωσης προϊόντων, την αντιμετώπιση της γρήγορης μόδας και την ενίσχυση της καινοτομίας.

Η νέα στρατηγική περιλαμβάνει νέες απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, σαφέστερες πληροφορίες, Διαβατήριο Ψηφιακού Προϊόντος και καλεί τις εταιρείες να αναλάβουν την ευθύνη και να δράσουν για να ελαχιστοποιήσουν τα αποτυπώματα άνθρακα και το περιβάλλον.

Την 1η Ιουνίου, οι ευρωβουλευτές υπέβαλαν προτάσεις για σκληρότερα μέτρα της ΕΕ για να σταματήσει η υπερβολική παραγωγή και κατανάλωση κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Η έκθεση του Κοινοβουλίου ζητά την παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων με σεβασμό των ανθρωπίνων, κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων, καθώς και του περιβάλλοντος και της καλής διαβίωσης των ζώων.

Υφιστάμενα μέτρα της ΕΕ για τα κλωστοϋφαντουργικά απόβλητα

Σύμφωνα με την οδηγία για τα απόβλητα που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2018, οι χώρες της ΕΕ είναι υποχρεωμένες να συλλέγουν τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα χωριστά έως το 2025. Η νέα στρατηγική της Επιτροπής περιλαμβάνει επίσης μέτρα αντιμετώπισης της παρουσίας επικίνδυνων χημικών ουσιών και παροχής βοήθειας στους καταναλωτές για την επιλογή βιώσιμων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, ενώ καλεί τους παραγωγούς να αναλάβουν ευθύνη για τα προϊόντα τους σε όλα τα στάδια της αλυσίδας αξίας, ακόμα κι όταν γίνονται απόβλητα.

Η ΕΕ διαθέτει οικολογικό σήμα της ΕΕ το οποίο οι παραγωγοί που τηρούν οικολογικά κριτήρια μπορούν να εφαρμόσουν σε είδη και να διασφαλίσουν περιορισμένη χρήση επιβλαβών ουσιών και μειωμένη ρύπανση των υδάτων και του αέρα.

Η ΕΕ έχει επίσης θεσπίσει ορισμένα μέτρα για τον μετριασμό των επιπτώσεων των αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στο περιβάλλον. Το πρόγραμμα «Ορίζων 2020» χρηματοδοτεί το RESYNTEX, ένα σχέδιο που χρησιμοποιεί χημική ανακύκλωση, το οποίο θα μπορούσε να παράσχει ένα επιχειρηματικό μοντέλο κυκλικής οικονομίας για την κλωστοϋφαντουργία.