Σπ. Δανέλλης: Οι προκλήσεις της ΚΑΠ μετά το 2020

Ομιλία του Σπύρου Δανέλλη στο 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανάπτυξη της Ελληνικής Γεωργίας, που διοργάνωσε η GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ στο Ηράκλειο

«Η ισχύουσα ΚΑΠ 2014 – 2020 χαρακτηρίζεται, ίσως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, από τον ιδιαίτερο ρόλο που αναλαμβάνει η καινοτομία, προκειμένου να επιτευχθεί η βιώσιμη ανάπτυξη της γεωργίας και της υπαίθρου.

Και όταν λέμε βιώσιμη ανάπτυξη εννοούμε μία ανάπτυξη που θα στηρίζεται σε ίδιες δυνάμεις, όχι μόνο πρόσκαιρα, αλλά και μακροπρόθεσμα και που δεν θα αυτοϋπονομεύεται, κατασπαταλώντας τις αναπτυξιακές της δυνατότητες στην επιδίωξη για μεγαλύτερα πρόσκαιρα οφέλη.

Σύμφωνα με τις νομοθετικές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ΚΑΠ μετά το 2020 όπως παρουσιάστηκαν την 1η Ιουνίου φέτος, επιχειρείται η βελτίωση της αειφόρου ανάπτυξης γεωργίας και υπαίθρου, μέσω της επίτευξης τριών γενικών στόχων που συνοψίζονται:

1. στην προώθηση ενός έξυπνου, ανθεκτικού και διαφοροποιημένου γεωργικού τομέα, που θα διασφαλίζει την διατροφική επάρκεια και ποιότητα.

2. στην προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, όπως και στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

3. στην διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής των αγροτικών περιοχών και της αύξησης του αγροτικού εισοδήματος.

Αυτοί οι τρεις γενικοί στόχοι δημιουργούν στην πραγματικότητα μία δύσκολη εξίσωση.

Και αυτό γιατί καλούμαστε να συνδυάσουμε παραγωγικότητα με ανταγωνιστικότητα, σεβόμενοι το περιβάλλον, αλλά και προστατεύοντάς το παράλληλα.

Αυτό που ζητείται από τον Ευρωπαίο και επομένως τον Έλληνα αγρότη είναι ο εκσυγχρονισμός της παραγωγικής διαδικασίας και η απομάκρυνσή του από παλιά μοντέλα.

Απαραίτητα στοιχεία για τη μετάβαση του αυτή είναι η γνώση, η καινοτομία, αλλά και η ψηφιοποίηση.

Με άλλα λόγια, η μετάβαση στην ευφυή γεωργία.

Άλμα τεράστιο, ιδιαιτέρως για μας.

Τι σημαίνει όμως πρακτικά αυτό;

Θα το πω με ένα παράδειγμα.

Η Κομισιόν εισάγει στην διαδικασία της πολλαπλής συμμόρφωσης - μιας διαδικασίας που εμπερικλείει διάφορες πρακτικές, που αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για να πάρει ο γεωργός την βασική ενίσχυση - ένα νέο ψηφιακό εργαλείο, με το οποίο ο γεωργός θα διαχειρίζεται τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους, που είναι και ο βασικός του πόρος.

Αυτό το εργαλείο θα είναι εφεξής υποχρεωτικό.

Ή,

Στο «νέο πρασίνισμα».

Οι παραγωγοί θα αμειφθούν με επιπλέον ενισχύσεις για τις προσπάθειες που θα καταβάλουν για τις περιβαλλοντικές πρακτικές και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Πρόκειται για τα λεγόμενα οικολογικά καθεστώτα.Και εδώ η ευφυής γεωργία θα αποτελέσει το κατεξοχήν εργαλείο στην επίτευξη αυτού του στόχου.

Ποια όμως είναι η ουσιαστική αλλαγή του όλου μοντέλου, που προτείνει σήμερα η Κομισιόν; Η αλλαγή έγκειται στο πως θα είναι διαχειρίσιμη η νέα ΚΑΠ, ως πολιτική συνολικά. Και εδώ έρχεται το εργαλείο του monitoring, το οποίο θα έχει έναν κομβικό ρόλο στην παρακολούθηση της εφαρμογής της όλης πολιτικής. Κι εδώ αλλάζει η βασική φιλοσοφία της Κομισιόν.

Δεν θα απαιτεί την απευθείας συμμόρφωση του παραγωγού, αλλά τα αποτελέσματα του κάθε Κράτους – Μέλους ξεχωριστά. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως το κάθε Κράτος – Μέλος, μέσα από τα εθνικά σχέδια ΚΑΠ, θα πρέπει να αποδεικνύει τις προσπάθειες που καταβάλει, κυρίως, για το περιβάλλον και το κλίμα.

Οι δείκτες θα καθορίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα προσαρμόζονται στο εθνικό. Και σε αυτό επιμένει η Κομισιόν, προκειμένου να μπορέσει στο τέλος της περιόδου να κάνει ένα συνολικό απολογισμό της πολιτικής και να γνωρίζει σε τι βαθμό ήταν αποδοτικές οι χρηματοδοτήσεις μέσω ΚΑΠ. Αυτό σημαίνει πως όσο πιο διαφανής είναι η παραγωγική διαδικασία, τόσο πιο πολλές δυνατότητες έχουμε να παρουσιάσουμε και απτά αποτελέσματα.

Και ακριβώς εδώ έρχεται η ψηφιοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας, στην οποία αναφέρθηκα προηγουμένως. Περιττό να αναφερθεί πως αν οι στόχοι των επί μέρους εθνικών σχεδίων της ΚΑΠ δεν επιτευχθούν, κόβεται η χρηματοδότηση. Και αυτό πλέον θα ελέγχεται σε ετήσια βάση.

Αν δεν έχουμε πετύχει πάνω από το 50% των στόχων θα διακόπτεται η χρηματοδότηση. Επιπλέον, στο τέλος της προγραμματικής περιόδου, από τους συνολικούς πόρους που αναλογούν στην Ελλάδα για τον β’ πυλώνα, θα παρακρατείται από την αρχή ένα 5%, το οποίο θα το παίρνουμε στο τέλος εάν και εφόσον έχουμε φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Άρα είναι αναγκαίο να προετοιμαστείς ως κράτος μέλος και να χαράξεις ένα σοβαρό εθνικό σχέδιο ΚΑΠ. Πρέπει να σχεδιάσεις και να εξειδικεύσεις τους γενικούς στόχους της ΚΑΠ, προσαρμόζοντάς τους στις τοπικές ανάγκες και συνθήκες. Πρέπει να απαντηθούν καίρια ερωτήματα.

Ποια είναι η γεωργία μου και η παραγωγή μου; Ποιοι είναι οι στόχοι μου και ποια η σχέση τους με τους ευρωπαϊκούς;
Απαντούν στα standards της Ε.Ε. σε σχέση με το περιβάλλον και το κλίμα;
Είναι το όλο μοντέλο μου οικονομικά βιώσιμο;
Προσφέρει διατροφική επάρκεια κλπ;

Δυστυχώς εδώ ακόμη είμαστε πολύ μακριά από όλα αυτά. Αυτό είναι το νέο μοντέλο της Κομισιόν, που κρατάει για τον εαυτό της μια πανοπτική θεώρηση του προγράμματος. Προφανώς μιλάμε για πλήρη επανεθνικοποίηση. Και αυτό από μόνο του συνιστά οπισθοχώρηση, γιατί χάνεται ο ενιαίος χαρακτήρας της πολιτικής.

Πρόκειται για αποδυνάμωση του όλου συστήματος, γιατί τα Κράτη - Μέλη που διαθέτουν ισχυρή διοίκηση, στόχους, εθνική γεωργική πολιτική, αναπόφευκτα, θα επικρατήσουν στον εσωτερικό ανταγωνισμό και οι ανισότητες θα είναι πια κραυγαλέες.
Κατά την γνώμη μου, το μήνυμα που περνάει μέσω της νέας αγροτικής πολιτικής είναι ότι η ευθύνη είναι πάνω μας.

Ή τώρα ή ποτέ.

Πέρα από τον αγώνα που πρέπει να δώσουμε κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για να διασφαλίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τον ενιαίο χαρακτήρα της πολιτικής, παράλληλα θα πρέπει να προετοιμαστούμε ως Κράτος - Μέλος για να κάνουμε έστω και με αυτή τη συνθήκη, που είναι πολύ δύσκολη για εμάς, επιτέλους έναν εθνικό σχεδιασμό.

Πριν κλείσω τρεις επισημάνσεις:

1.-Οι ενισχύσεις είναι αυτό που λέει ο όρος, δεν είναι εισόδημα.

2.-Η Επανεθνικοποίηση της ΚΑΠ μοιραία θα φέρει την επανεθνικοποίηση και τον πόρων στον 1ο πυλώνα.

3.-Όσο κι αν το συνεταιριστικό κίνημα έχει απαξιωθεί, το συνεταιρίζεσθαι είναι ιερό. «Ισχύς εν τη ενώσει». Αναγκαία όσο πότε η συμμετοχή σε ισχυρά συλλογικά σχήματα. Οργανώσεις Παραγωγών.»

* Ο Σπύρος Δανέλλης είναι βουλευτής με «Ποτάμι».