Τα προβλήματα των νέων αγροτών

του Γιάννη Αλεξόπουλου

Ο πρωτογενής τομέας και ο άμεσα εξαρτώμενος από αυτόν δευτερογενής και τριτογενής τομέας της οικονομίας αποτελεί την ατμομηχανή ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

Οι νέοι αγρότες συνεχίζουν να πρωτοστατούν στη δημιουργία του πραγματικού πλούτου, με την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων, δίνοντας την ευκαιρία στη χώρα να εξέλθει από την οικονομική κρίση.

Ωστόσο, η Πολιτεία φαίνεται να χάνει την ευκαιρία αυτή, αφού αν και αντιλαμβάνεται τη σημασία των νέων αγροτών, δεν έχει λάβει ουσιαστικά μέτρα για τη στήριξη τους καθηλώνοντας το δυναμικό αυτό κλάδο με ό, τι αυτό συνεπάγεται για την αγροτική παραγωγή της χώρας. 

Παρά τις εξαγγελίες και τους «πύρινους λόγους» των πολιτικών για την ανάγκη τόνωσης της εγχώριας παραγωγής, οι κυβερνήσεις στην πράξη δεν έχουν λάβει καμία ουσιαστική μέριμνα για την ενίσχυση του αγροτικού και κτηνοτροφικού κόσμου, αντίθετα, μετά την υπογραφή του νέου Μνημονίου, τον καλούν να σηκώσει περισσότερα βάρη. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται ότι ο φορολογικός συντελεστής για τους αγρότες θα αυξηθεί στο 20% από 13% σήμερα, ενώ για τα εισοδήματα του 2017 θα αυξηθεί στο 26%, ενώ προωθείται επίσης η κατάργηση ή ο περιορισμός σειράς φοροαπαλλαγών, όπως είναι οι εκπτώσεις στον ΕΝΦΙΑ, τις κληρονομιές και τις μεταβιβάσεις ακινήτων.

Η κατάσταση είναι εκρηκτική, με πολλούς καλλιεργητές να αδυνατούν να καλύψουν τις στοιχειώδεις υποχρεώσεις τους, αφού το κόστος παραγωγής έχει αυξηθεί κατακόρυφα.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι αγρότες απορρέουν τόσο από την εφαρμοσμένη εθνική πολιτική όσο και από την τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) 2015-2020.  

Μεταξύ των προβλημάτων που επιζητούν άμεση λύση είναι:

• Η έλλειψη κινήτρων για την ενθάρρυνση της εισόδου των νέων ανθρώπων στον πρωτογενή τομέα.
• Ο λαβύρινθος της γραφειοκρατίας που «πνίγει» κυριολεκτικά τους νέους αγρότες, που αντί να ασχολούνται με τις ουσιαστικές εργασίες τους, αναλώνονται καθημερινά σε περιττές διαδικασίες, έγγραφα και υπογραφές, που απαιτούν οι δημόσιες υπηρεσίες και που δημιουργούν περιττό κόστος.
• Η ύπαρξη σημαντικών εμποδίων για την πρόσβαση των νέων αγροτών στο Ταμείο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασαν, με βάση την ανάλυση της τραπεζικής χρηματοδότησης των επιχειρήσεων κατά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, ο τομέας της Γεωργίας απορροφά μόλις το 1,6% του συνόλου των δανείων.
• Η αναθεώρηση της πρότασης του υπουργείου προς την ΕΕ για τις συνδεδεμένες ενισχύσεις στη νέα ΚΑΠ (Κοινή Αγροτική Πολιτική) και την ενίσχυση για την παραγωγή πρωτεϊνούχων φυτών (για ζωοτροφές).

• Η διαπραγμάτευση για τα δικαιώματα των νέων αγροτών μέσω της νέας ΚΑΠ. Φαίνεται να συνεχίζεται μια αδικία 15 ετών, με ανομοιομορφίες βάσει της επιλογής της ασφάλειας απώλειας μόνο μέχρι 30% επί των ιστορικών δικαιωμάτων.
• Η ασάφεια σε ότι αφορά το θέμα των επιλέξιμων βοσκοτόπων. Θα πρέπει επιτέλους να γίνει καταγραφή των βοσκοτόπων και να προχωρήσει η αναδιανομή τους, καθώς και βελτίωσή τους. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να προγραμματιστεί με ορθολογικότερο τρόπο η κτηνοτροφία και να αδειοδοτηθούν με ευκολότερα οι υπάρχουσες κτηνοτροφικές μονάδες σύμφωνα με την νέα Κ.Α.Π. και τις απαιτήσεις του ΟΣΔΕ. Η βελτίωση των βοσκοτόπων θα ωφελήσουν άμεσα τους κτηνοτρόφους αυξάνοντας την κτηνοτροφική τους παραγωγή, μειώνοντας το κόστος της.
• Η άδικη και αβάσταχτη για τους αγρότες φορολογία. Θα πρέπει να υπάρχει μηδενική φορολογία κατά την πρώτη πενταετία προσαρμογής των νέων στο αγροτικό επάγγελμα και μείωση κατά 50% των εισφορών προς ΟΓΑ και ΕΛΓΑ.
• Η απουσία εξωστρέφειας των αγροτικών προϊόντων. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στη βελτίωση των υποδομών για τη μεταφορά των προϊόντων σε χώρες του εξωτερικού με χαμηλό κόστος. Σήμερα εξαιτίας της έλλειψης υποδομών τα προϊόντα από την ηπειρωτική χώρα μεταφέρονται στο εξωτερικό με μεταφορικές εταιρίες και το κόστος μετακυλύετε στον καταναλωτή. 
• Η ανεπαρκής στελέχωση των Δήμων και των Περιφερειών με γεωπόνους και κτηνιάτρους. Θα πρέπει να γίνει επαναπροσδιορισμός του ρόλου του γεωτεχνικού για την προστασία των τροφίμων και του καταναλωτή και όχι αποκλειστικά στην αύξηση του γεωργικού εισοδήματος.

Υπάρχουν όμως και μια σειρά από άλλα προβλήματα εξίσου σημαντικά που επηρεάζουν τους νέους αγρότες οι οποίοι καλούνται να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά, αντιμετωπίζοντας υπερβολικά μεγάλους κινδύνους. Και αυτό διότι η χώρα μας δεν έχει επαρκή αγροτική έρευνα και γεωργικές εφαρμογές, δεν έχει επαρκή αγροτική επαγγελματική κατάρτιση, ούτε προβλέπεται άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Επίσης οι νέοι αγρότες δεν έχουν καμιά συστηματική επιχειρηματική υποστήριξη για εκθέσεις, αποστολές, επισκέψεις, ανταλλαγές, δικτυώσεις, συλλογικότητες, δημοπρατήρια, μεταφορά τεχνογνωσίας.

Το μεγάλο μυστικό της αγροτικής ανάπτυξης κάθε περιοχής είναι το υψηλής επαγγελματικής κατάρτισης αγροτικό δυναμικό που είναι ικανό να κατανοήσει τις σύγχρονες ανάγκες, να αναλάβει επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, να υιοθετήσει καινοτόμες λύσεις που θα εξασφαλίσουν τη μεγαλύτερη δυνατή αποδοτικότητα των δυνατοτήτων του. 

Οι συνθήκες δυσκολεύουν ακόμα περισσότερες από τις τιμές των αγροτικών προϊόντων, που αν και αυξήθηκαν την τελευταία δεκαετία, αυξήθηκαν υπερβολικά δυσανάλογα τα λιπάσματα και η ενέργεια, όπως πετρέλαιο και ρεύμα, επιβαρύνοντας τελικά οικονομικά την παραγωγική διαδικασία και τους ίδιους τους αγρότες.
«Κλειδί» για την αναζωογόνηση του πρωτογενή τομέα θεωρείται η αξιοποίηση των κονδυλίων που προβλέπει η ΚΑΠ πάνω στη βάση μιας εθνικής πολιτικής, η οποία θα έχει την υποστήριξη της πλειονότητας των πολιτικών δυνάμεων του τόπου. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να προβλεφθούν πρόσθετα κίνητρα τόσο για την επέκταση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων όσο και για την επιστροφή των νέων στο χωράφι.

Εάν καταφέρει η χώρα και δώσει το μήνυμα ότι η ενασχόληση με τον πρωτογενή τομέα είναι επικερδής και δεν εξαρτάται από τις επιδοτήσεις, τότε θα δούμε περισσότερους να δραστηριοποιούνται και να επενδύουν σε αυτόν.

Πρόσφατη μελέτης της Τράπεζας Πειραιώς εκτιμά ότι το αγροτικό εισόδημα στην Ελλάδα μπορεί να αυξηθεί έως και 9% μέχρι το 2024 υπό την προϋπόθεση ότι οι αγρότες θα επικεντρωθούν στην παραγωγή και διάθεση προϊόντων υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας.

Στο πλευρό των νέων αγροτών βρίσκεται η Πανελλήνια Ένωση Νέων Αγροτών η οποία τα τελευταία χρόνια με τις δράσεις της και τις συλλογικές δομές της έχει καταφέρει να υποστηρίξει το δυναμικό της, προκειμένου να διαδραματίσει ένα κυρίαρχο ρόλο στην τόσο στην κοινωνία όσο και στην  οικονομία του τόπου.  Ως  θεσμικός φορέας συμμετέχει σε δράσεις ενημέρωσης, επιμόρφωσης, μεταφοράς τεχνογνωσίας, τεχνολογίας και καινοτομίας, αλλά και σε συνεργασίες εντός κι εκτός των συνόρων, σχεδιάζει πρακτικές και πολιτικές για την ανάδειξη των προοπτικών του κλάδου και την αντίστοιχη διάχυση της γνώσης και της εμπειρίας.

Οι Νέοι Αγρότες έχουν συνειδητοποιήσει ότι μόνο με συλλογική δράση όλων των αγροτών, μπορεί να διαμορφωθούν προοπτικές για ένα καλύτερο μέλλον στον αγροτικό τομέα, και οι Νέοι Αγρότες θέλουν και μπορούν να έχουν προοπτική στον πρωτογενή τομέα. Η Πολιτεία θα πρέπει επιτέλους να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, να σκύψει με σοβαρότητα στα προβλήματα των νέων ανθρώπων που ασχολούνται με τον αγροτικό τομέα και να δώσει λύσεις στα προβλήματα που η ίδια δημιουργεί προσφέροντας τη δυνατότητα στο νέο αγρότη να δραστηριοποιηθεί απαλλαγμένος από τα βαρίδια του παρελθόντος.