Απόψεις: Δένδρα για "εδώδιμη" αναδάσωση.... με περιβαλλοντική και οικονομική σημασία...

Του: Σταμάτη Σεκλιζιώτη

(για όποιους ενδιαφέρει, αν και θα πρέπει όλους να ενδιαφέρει...)

Στην Ευρώπη και στην Βόρειο Αμερική, έχει επικρατήσει ο νέος όρος "Food Forest". Θα αναφέρω στη συνέχεια φυτά "αυτοφυή" τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδος και "βοσκούνται από ζώα και ανθρώπους".... με κίνδυνο να έχω ξεχάσει μερικά, επίσης σημαντικά. Πολλά τα καλλιεργούμενα, με καρποφορία, χυμούς, φλοιούς & ιστούς, χρήσιμα στην διατροφή, την παραγωγή υπερτροφών, αιθέριων ελαίων, στην ζαχαροπλαστική, στην φαρμακευτική, στον χρωματισμό οινοπνευματωδών ποτών καθώς και στην βαφή υφασμάτων, πολλά από αυτά σημαντικά μελισσοκομικά φυτά, σπουδαίοι συντελεστές και ισχυροί κρίκοι συνοχής του φυσικού μας χώρου και των κατά τόπους δασικών οικοσυστημάτων.

Τα περισσότερα απ' αυτά αντιπυρικά και με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αισθητικής που προσφέρουν στο τοπίο, στις εποχικές τους εμφανίσεις και φάσεις (ανθοφορίας, καρποφορίας, εποχικές αλλαγές χρωμάτων φυλλώματος για τα φυλλοβόλα, γυμνές σιλουέτες στα χειμωνιάτικα ξημερώματα και σούρουπα....).

Τα φυτά αυτά αποτελούν φυσική αλλά και "αγροδασοπονικού" χαρακτήρα βιοποικιλότητα και συνεπώς μια τεράστια τράπεζα γενετικού υλικού και βιοαποθέματος που παραμένει περιθωριοποιημένη και αναξιοποίητη στη χώρα μας..

Ελάχιστη έως ανύπαρκτη η έρευνα και ακόμη πιο λίγη η ανάδειξη αυτού του "θησαυρού" της Ελληνικής φύσης ο οποίος κατά το μεγαλύτερο μέρος κινδυνεύει με εγκατάλειψη έως και αφανισμό, για πολλά από τα βοτανικά είδη που τον συνθέτουν... Θα ήταν ευχής έργο ώστε σε Κρατικά (ΥΠΠΑΤ & ΟΤΑ), σε Πανεπιστημιακά και σε Ιδιωτικά Φυτώρια, να υπήρχε συντονισμένη και οικονομικά ενισχυμένη έρευνα & παραγωγή, μέσα από έναν συστηματικό εντοπισμό και προστασία των αυτοφυών πληθυσμών, την "ελεγχόμενη" απόκτηση μοσχευμάτων, με τα αναγκαία πειράματα ριζοβολίας, τον εγκλιματισμό, την δημιουργία πειραματικών συστάδων (pilot forest plant crops), σύμφωνα με τις φυτογεωγραφικές απαιτήσεις αλλά και τα συμβιωτικά χαρακτηριστικά με άλλα δασικά είδη, νέα και παλαιότερα, καθώς και οι απαραίτητες αξιολογήσεις και εγγραφές στον εθνικό κατάλογο ποικιλιών, με φυτοϋγειονομική και γενετική πιστοποίηση πριν την διανομή τους, μέσα από οργανωμένη αναπαραγωγική δραστηριότητα και διάθεση στην αγορά (για νωπή χρήση των καρπών αλλά και στην βιομηχανία τροφίμων, φαρμάκων, καλλυντικών, κλπ)...

Στην χώρα μας η Γεωπονική & η Δασοπονική Έρευνα (και όχι μόνον - και πάντα πλην εξαιρέσεων) δεν γίνεται όπως παλιά, ενώ χαρακτηρίζεται κατά ένα μεγάλο μέρος ως "έρευνα για την έρευνα" που εξυπηρετεί τους ερευνητές και τα ερευνητικά τους Ιδρύματα και Κέντρα (π.χ. προς απορρόφηση πόρων και την κατά κεφαλή αριθμητική αύξηση των δημοσιεύσεων για σκοπούς καριέρας....) και σπάνια την Εθνική μας Οικονομία...

Οι Τεχνολογίες και οι Τεχνικές στη χώρα μας, συχνά και πιο απλές, αποτελούν είδη εισαγόμενα και ακριβοπληρωμένα.... Να προσθέσουμε εδώ ότι η διδακτέα ύλη πολλών Πανεπιστημιακών κατευθύνσεων, παραμένει ξένη προς τις ανάγκες της αγοράς και αποστασιοποιημένη από "συνεργασίες" με την ελεύθερη αγορά, της οποίας όλες οι πτυχές ως Μηχανισμοί και ως Εφαρμοσμένες Επιστήμες εξελίσσονται ταχύτερα από το Εθνικό σύστημα Παιδείας (ΑΕΙ) και από την Επιστημονική Έρευνα της χώρας.

Με μειωμένη φαντασία σε διοικητικό επίπεδο (το κλασικό ΥΠΑΑΤ πνιγμένο στην Διαχείριση μιας καθημερινότητας χωρίς όραμα και χωρίς αλλαγή.....) και με ελάχιστους πόρους, συντηρείται μια υποτίθεται "έρευνα",

χωρίς καμία ή την ελάχιστη εφαρμοσιμότητα,

χωρίς δημιουργία ζήτησης και άρα ευρύτερη αποδοχή της από το εμπόριο και την βιομηχανία ως εργαλείο ανάπτυξης,

χωρίς εκπαίδευση του τοπικού πληθυσμού προς την κατεύθυνση ανάπτυξης των "Food Forests" και όχι μόνο....,

χωρίς Γεωργικές Εφαρμογές στην Περιφέρεια της χώρας με εξειδικευμένες αρμοδιότητες που θα αντιστοιχούν στα αγροτικά προβλήματα σε γεωγραφικά διαμερίσματα του τόπου και θα παρέχουν γνώση και τεχνικές....,

και χωρίς αναπτυγμένο μεταποιητικό κλάδο απορρόφησης των προϊόντων

Σε συνθήκες "διοικητικού τέλματος" για μια Εθνική Αγροτική Πολιτική, η απόδραση από τα τετριμμένα, προς νέες Γεωργικές Πρακτικές, προς Νέες καλλιέργειες και Προϊόντα, αλλά και Νέες Μεταποιητικές Τεχνολογίες που θα αξιοποιούν και θα αυξάνουν προστιθέμενες αξίες, φαντάζει ακόμη πολύ μακρινή...

Ολόκληρο το ζήτημα αναδάσωσης του Ελληνικού χώρου, επιβάλλεται να απαιτεί και να αποτελεί μια τελείως διαφορετική προσέγγιση, σε ότι αφορά τα βοτανικά είδη που χρησιμοποιούνται, κατά πόσο αυτά θα προσφέρουν στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό, στην προστασία χλωρίδας υπό εξαφάνιση και της πανίδας, στην εθνική οικονομία, στην πυροπροστασία, τις επιπτώσεις της στην προστασία των εδαφών, την οικονομία των υδάτινων πόρων και στις τοπικές οικονομίες οι οποίες ενόψει εγκατάστασης π.χ. των Αιολικών Πάρκων έχουν χαρακτηριστεί "πτωχές", ανίκανες να επιβιώσουν από την γεωργία και την κτηνοτροφία ή τον αγροτουρισμό και καλούνται να στραφούν προς άλλες κατευθύνσεις "αγνώστου" προορισμού και βιωσιμότητας...

Οι παραδοσιακές αγροτικές πρακτικές, το πλούσιο φυτικό γενετικό υλικό που παλεύει και όσο ακόμη καταφέρνει να επιβιώνει στον τόπο μας, αλλά και η παγκόσμια ζήτηση σε υπερτροφές, φάρμακα και καλλυντικά φυτικής προέλευσης, αποτελούν την μοναδική εναλλακτική διέξοδο με "αειφορικό" πρόσωπο για περιοχές του τόπου, ευτυχώς αναρίθμητες, που θα μπορούσαν να ξαναυποδεχθούν τα δένδρα και την καρποφόρα βλάστηση που έχασαν, αυτή τη φορά με την βοήθεια μιας πολύ προηγμένης επιστήμης και τεχνολογίας του Γεωπονοδασολογικού κλάδου και συναφών επιστημών....

Μερικά δένδρα και θάμνους που δεν είναι ευρύτερα γνωστοί, τους αναφέρω και με τα λατινικά τους ώστε να είναι εύκολη και η εύρεσή τους στο διαδίκτυο.

Καρυδιές

Καστανιές

Φουντουκιές (Corylus avellana)

Αγριοφουντουκιά ή Κόρυλος (Corylus colurna)

Κουμαριές

Κρανιές (Cornus mas)

Κράταιγος

Βελανιδιές

Κυδωνιές

Γκορτσιές (Pyrus amygdaliformis)

Χαρουπιές