Οι ομαδοποιήσεις της παγκόσμιας οικονομίας

Του Σπύρου Αξαρλή

Τον τελευταίο καιρό, το Πεκίνο διεξάγει διάλογο με τη συλλογική Δύση με σκληρό, ακόμη και αγενή τόνο. Το παλιό τακτ, η συνηθισμένη ανατολική διπλωματία, δομημένη σε αόριστους υπαινιγμούς, έχει εξαφανιστεί. Και από τον περασμένο Φεβρουάριο, το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών έχει αρχίσει να μεσολαβεί πιο αποφασιστικά για τη Ρωσία.

Την Πέμπτη 14 Ιουνίου, το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών εξέπληξε για άλλη μια φορά τη διεθνή κοινότητα με ένα σύντομο, αλλά περιεκτικό σχόλιο. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Zhao Lijiang σημείωσε τη διαφορά στην κατανόηση της φράσης «διεθνής κοινότητα» ανάμεσα σε όλο τον κόσμο και στο δυτικό Τύπο.

Ως οπτικό υλικό, ο διπλωμάτης επισύναψε έναν χάρτη, ο οποίος δείχνει ότι οι δυτικοί δημοσιογράφοι περιλαμβάνουν μόνο το ΝΑΤΟ και άλλους συμμάχους των ΗΠΑ σε μια τέτοια κοινότητα. Ο χάρτης έδειχνε ότι αυτά τα κράτη στον κόσμο είναι σε σαφή μειοψηφία, τόσο σε πληθυσμό όσο και σε έκταση.

Την ίδια σκέψη, αλλά με διαφορετικό τρόπο, εξέφρασε πρόσφατα ο Zhao ─ κατά τις ημέρες της Συνόδου Κορυφής των G7, που πραγματοποιήθηκε στα τέλη Ιουνίου στη Γερμανία. Ο Zhao Lijiang υπενθύμισε ότι οι G7 είναι μόνο μέρος της παγκόσμιας κοινότητας. Ο διπλωμάτης δημοσίευσε μια ανάρτηση με μια εικόνα που δείχνει τον πληθυσμό των χωρών του συνασπισμού BRICS (περίπου 3,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι) και τον αριθμό των ανθρώπων που ζουν στις χώρες των G7 (777 εκατομμύρια συνολικά). «Την επόμενη φορά που θα μιλήσουμε για την “παγκόσμια κοινότητα”, να έχετε κατά νου τι πραγματικά εννοείται», ανέφερε ο Κινέζος διπλωμάτης.

ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Οι σύνοδοι κορυφής «G» είναι τα κύρια διεθνή φόρα για πολιτική και οικονομική συνεργασία. Το «G» είναι συντομογραφία της λέξης Group, επομένως υπάρχουν τόσα παραδείγματα όσα κοινά συμφέροντα στον κόσμο: από το G7, το οποίο συγκεντρώνει επτά από τις κύριες χώρες με το μεγαλύτερο βάρος στο γεωπολιτικό ταμπλό, μέχρι το G77, διάσκεψη που σχηματίστηκε από τα αναπτυσσόμενα έθνη έτσι ώστε όχι μόνο οι μεγάλες δυνάμεις να καθορίζουν το μέλλον της ανθρωπότητας.

Σε κάθε περίπτωση, αυτές οι ομάδες δεν είναι θεσμοί όπου λαμβάνονται δεσμευτικές αποφάσεις, αλλά μάλλον ο ρόλος τους είναι να θέτουν κοινούς στόχους και να ενοποιούν θέσεις μεταξύ διαφορετικών χωρών που, αν και μπορεί να έχουν κυβερνήσεις διαφορετικού πολιτικού προσανατολισμού. Συνήθως μοιράζονται μια σειρά από αξίες, όπως π.χ. μπορεί να είναι ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου, η προώθηση της δημοκρατίας ή η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και συμφέροντα. Σε αυτό το κοινό πλαίσιο, επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που θέτει η παγκοσμιοποίηση.

Όλες αυτές οι ομαδοποιήσεις γίνονται με βάση την οικονομική και πολιτική ισχύ των χωρών που συμμετέχουν.

Τα τελευταία χρόνια η ομάδα των G7, αμφισβητείται ανοικτά από την ομάδα των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότιος Αφρική), η οποία αναμένεται να διευρυνθεί και με άλλες χώρες, στο άμεσο μέλλον.

Μέχρι τώρα, οι ομαδοποιήσεις τύπου G διαμορφώθηκαν με βάση έναν ενιαίο παγκόσμιο οικονομικό χώρο. Το ενδεχόμενο διάσπασης αυτού του χώρου σε δύο μπλοκ, αναμένεται να επιφέρει μεγάλες αλλαγές και σε αυτές τις ομαδοποιήσεις.

G7, οι μεγάλοι της Δύσης

Η G7 ή η Ομάδα των Επτά είναι μια άτυπη συνάντηση που πραγματοποιείται κάθε χρόνο μεταξύ αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων των κύριων καπιταλιστικών οικονομιών: των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ιαπωνίας, της Γερμανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Ιταλίας και του Καναδά. Τα μέλη του αντιπροσωπεύουν το 58% του παγκόσμιου καθαρού πλούτου και περισσότερο από το 46% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ), παρά το γεγονός ότι όλες μαζί φιλοξενούν μόνο το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως μπλοκ, συμμετέχει επίσης στο G7, εκπροσωπούμενη από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Αυτή η Σύνοδος Κορυφής γεννήθηκε μετά την πετρελαϊκή κρίση του 1973 και συμμετείχαν οι ΗΠΑ, η Δυτική Γερμανία, η Γαλλία, η Ιαπωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Το 1975, προσχώρησε η Ιταλία και το 1977 ο Καναδάς. Μετονομάστηκε σε G8 από το 1997, όταν η Ρωσία συμμετείχε για πρώτη φορά ως εταίρος και όχι ως πλήρες μέλος. Η Ρωσία έπαιξε δευτερεύοντα ρόλο επειδή δεν ανήκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) και εκδιώχθηκε από τους G7 τον Μάρτιο του 2014 ως αντίποινα για την προσάρτηση της Κριμαίας.

Η προεδρία της G7 ανανεώνεται σε ετήσια βάση με την ακόλουθη σειρά: Ηνωμένες Πολιτείες, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ιαπωνία, Ιταλία, Καναδάς και Γαλλία.

G20, το φόρουμ των μεγάλων οικονομιών

Η G20 είναι ο μεγαλύτερος χώρος πολιτικών και οικονομικών διαβουλεύσεων στον κόσμο σήμερα. Συγκεντρώνει, τις κυβερνήσεις και τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών, των κύριων βιομηχανικών και αναδυόμενων χωρών.

Συμμετέχουν τα επτά μέλη της G7 (Ηνωμένες Πολιτείες, Ιαπωνία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ιταλία και Καναδάς) συν Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της, Ρωσία, Σαουδική Αραβία, Αργεντινή, Αυστραλία, Βραζιλία, Κίνα, Νότια Κορέα, Ινδία, Ινδονησία, Μεξικό, Νότια Αφρική και Τουρκία. Η Ισπανία δεν είναι μέλος, αλλά θεωρείται μόνιμος φιλοξενούμενος. Αυτές οι χώρες αντιπροσωπεύουν το 90% του παγκόσμιου ΑΕΠ, το 80% του παγκόσμιου εμπορίου και τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού.

Εμφανίστηκε το 1999 για να ανταποκριθεί στην οικονομική κρίση στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Κινητοποιείται από την ιδέα να συμπεριληφθούν οι αναπτυσσόμενες οικονομίες που βρίσκονταν εκτός της G7, σε ένα forum για συζήτηση. Από την πρώτη συνεδρίασή της, που πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο, η G20 είχε στόχο να βελτιώσει τις πολιτικές ανάπτυξης, τη διαχείριση χρηματοπιστωτικών κρίσεων και να μειώσει την κατάχρηση και τις παράνομες δραστηριότητες στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Έχει επίσης επιτύχει βελτιώσεις στη διαφάνεια και την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των χωρών για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Από το 2010, για να επιλεγεί ποιος θα προεδρεύσει στη σύνοδο κορυφής, ακολουθείται ένα σύστημα που συνίσταται στην ομαδοποίηση των χωρών σε πέντε μπλοκ, με τέτοιο τρόπο ώστε κάθε χρόνο μια χώρα από κάθε μπλοκ πρέπει να προεδρεύει σε αυτήν. Η «τρόικα», που αποτελείται από τη χώρα που προήδρευσε της G20 το προηγούμενο έτος, αυτή που ασκεί την προεδρία κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους και αυτή που θα το κάνει το επόμενο έτος, είναι υπεύθυνη να εγγυηθεί τη συνέχεια της συζήτησης.

G77, το forum των αδυνάμων

Η G77 είναι μια ετήσια Σύνοδος Κορυφής που επιδιώκει τη συνεργασία μεταξύ αναπτυσσόμενων και υπανάπτυκτων χωρών. Όπως υποδηλώνει το όνομά της, αρχικά συγκέντρωσε 77 χώρες από την Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική που ήταν μέρος του κινήματος των Αδεσμεύτων Χωρών κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αλλά ο αριθμός έχει επεκταθεί στα 134 μέλη. Ο ρόλος της G77 ως αντίβαρο στις αποφάσεις των μεγάλων δυνάμεων έχει μειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι οι δύο κύριες συνιστώσες της, η Κίνα και η Ινδία, αποτελούν επίσης μέρος της G20.

Η πρωτοβουλία δημιουργήθηκε το 1964 ως μηχανισμός αμοιβαίας υποστήριξης μεταξύ των χωρών του παγκόσμιου Νότου, στις συζητήσεις των Ηνωμένων Εθνών. Η πρώτη Σύνοδος Κορυφής πραγματοποιήθηκε στην Αλγερία το 1967 και από τότε έχει χρησιμεύσει για την προώθηση κοινών συμφερόντων στο εμπόριο, τη βιομηχανία ή τη γεωργία, μεταξύ άλλων τομέων. Το 1988, η G77 ενέκρινε μια συμφωνία που προβλέπει εμπορικά πλεονεκτήματα μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών.

Η G77 εκλέγει έναν πρόεδρο κάθε χρόνο, επιφορτισμένο να φροντίζει τα συμφέροντα όλων των μελών και να συντονίζει τις συνεδριάσεις. Η ιδέα είναι ότι κάθε χρόνο, ο πρόεδρος πρέπει να ανήκει σε διαφορετική περιοχή. Κατά τα λοιπά, οι βασικές αποφάσεις λαμβάνονται σε συνεδρίαση των υπουργών που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στη Νέα Υόρκη και διαβιβάζονται στις περιφερειακές αντιπροσωπείες. Επιπλέον, διοργανώνονται και άλλες συναντήσεις για πιο συγκεκριμένα θέματα για τα οποία δεν απαιτείται η συμμετοχή των 134 μελών.

G15, η σύνοδος Νότου-Νότου

Η G15 περιλαμβάνει 17 αναπτυσσόμενες χώρες από τη Λατινική Αμερική, την Αφρική και την Ασία. Συνολικά, αντιπροσωπεύει περισσότερους από 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους από την Αλγερία, την Αργεντινή, τη Βραζιλία, τη Χιλή, την Αίγυπτο, την Ινδία, την Ινδονησία, το Ιράν, την Τζαμάικα, την Κένυα, τη Μαλαισία, το Μεξικό, τη Νιγηρία, τη Σενεγάλη, τη Σρι Λάνκα, τη Βενεζουέλα και τη Ζιμπάμπουε. Σκοπός αυτής της Συνόδου είναι να επιδιώξει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών του λεγόμενου παγκόσμιου Νότου για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, να χρησιμεύσει ως φόρουμ για τακτικές διαβουλεύσεις μεταξύ των μελών, να διευκολύνει τον διάλογο Βορρά-Νότου και να βρει νέους τρόπους για την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων.

Η G15 ιδρύθηκε το 1989, μετά την ένατη διάσκεψη των Αδεσμεύτων Χωρών, που πραγματοποιήθηκε στο Βελιγράδι. Έκτοτε, έχει πραγματοποιήσει 15 Συνόδους Κορυφής ─η τελευταία ήταν το 2012, στη Σρι Λάνκα─ και η σύνθεση των μελών της διέφερε: η διαλυμένη τέως Γιουγκοσλαβία και το Περού, αποχώρησαν από τον οργανισμό το 2011, ενώ έχουν προσχωρήσει η Χιλή, το Ιράν και η Κένυα. Οι συνεδριάσεις του οδήγησαν σε έργα για τη μεταφορά τεχνολογίας και επενδύσεων στις αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά τα περισσότερα παρέλυσαν λόγω έλλειψης χρηματοδότησης, γεγονός που οδήγησε ορισμένα από τα μέλη του να συζητήσουν τη χρησιμότητα του φόρουμ.

Η βάση της G-15 είναι η ετήσια Σύνοδος Κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, στην οποία ανταλλάσσονται απόψεις για την παγκόσμια ατζέντα και υιοθετείται κοινή δήλωση.

G10, η ομάδα των δανειστών

Η G10 είναι η ομάδα που αποτελείται από χώρες που μπορούν να συνεισφέρουν χρήματα για δάνεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), σε περίπτωση που οι πόροι του δεν θεωρηθούν επαρκείς για την κάλυψη των παγκόσμιων αναγκών. Αποτελείται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, τη Γερμανία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Σουηδία, την Ελβετία και την Ιαπωνία, των οποίων οι υπουργοί Οικονομικών συναντώνται μία φορά το χρόνο με τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών και τους εκπροσώπους του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Τα μέλη της Ομάδας των Δέκα είναι οι χώρες που υπέγραψαν τη Γενική Συμφωνία Δανείου (GAB) το 1962, με την οποία δεσμεύτηκαν να αυξήσουν τη χρηματοδότηση των δανείων του ΔΝΤ. Σε αυτά προστέθηκε, το 1964, η Ελβετία. Ο ρόλος τους είναι να παρέχουν πρόσθετα δάνεια στο ΔΝΤ και να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων για την πίστωση. Από το 1963, οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών της G10 συναντώνται ταυτόχρονα με τις συνεδριάσεις της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS). Εκτός από το ΔΝΤ και την BIS, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΚ) και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) λειτουργούν ως επίσημοι παρατηρητές των δραστηριοτήτων της G10.

Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΩΝ G20

Η πρόσφατη Σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών G20 του Μπαλί στις 8 Ιουλίου, θα έπρεπε να είχε εγκρίνει τη διεθνή απομόνωση της Ρωσίας, αλλά αυτό δεν συνέβη. Κανένα τελικό έγγραφο για τον πόλεμο της Ουκρανίας δεν υπήρξε, αλλά ήταν προφανής η αδυναμία μιας τέτοιας έκβασης, δεδομένης της διαφορετικής ευαισθησίας στο θέμα των χωρών που συμμετείχαν.

Ωστόσο, η Σύνοδος Κορυφής δεν ήταν εντελώς μάταιη. Παρά τη διαβεβαίωση από όλους ότι Ρώσοι και Αμερικανοί θα κρατούσαν αποστάσεις, όπως και συνέβη, ο Μπλίνκεν και ο Λαβρόφ είχαν μια σύντομη στιχομυθία, όπως ανέφερε η υπουργός Εξωτερικών της Ινδονησίας Ρέτνο Μαρσούντι στο Reuters και διέψευσαν, για προφανείς λόγους αρχής, οι New York Times. Αυτή η σύντομη ανταλλαγή απόψεων παραμένει στην επικαιρότητα, που σε κάθε περίπτωση δείχνει ότι οι δύο δυνάμεις ενδιαφέρονται να διατηρήσουν ένα νήμα διαλόγου, προκειμένου να αποφευχθεί η ανεξέλεγκτη κλιμάκωση του πολέμου.

Στο περιθώριο της G-20, η Ρωσία και η Αμερική έκαναν ό,τι μπορούσαν σε διμερείς συναντήσεις με τους εκπροσώπους των άλλων χωρών: ο Λαβρόφ να ενισχύσει τις σχέσεις με εκείνα τα κράτη που δεν συμμετείχαν στην αντιρωσική σταυροφορία, οι δε Ηνωμένες Πολιτείες να προσπαθήσουν να τα φέρουν στο δικό τους μέρος.

Είναι δύσκολο να βρεθούν σημαντικές ενδείξεις για την έκβαση αυτών των διμερών συμφωνιών, αλλά πρέπει να σημειωθεί ότι, μετά τους G20, ένας πολιτικός σεισμός συγκλόνισε την Ασία: η Σρι Λάνκα κατέρρευσε υπό το βάρος της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης.

Βασικός σύμμαχος της Κίνας στον Ινδό-Ειρηνικό, η πείνα και οι περιορισμοί που αυξήθηκαν εκεί από την ουκρανική πολεμική κρίση έχουν κινητοποιήσει την πλειοψηφία, που κατέλαβε το προεδρικό μέγαρο. Σκηνές μιας πολύχρωμης επανάστασης που φαίνονται προορισμένες να επαναληφθούν σε παγκόσμια κλίμακα, καθώς ο συνδυασμός πολέμου και κυρώσεων τροφοδοτεί παρόμοια δυσαρέσκεια σε όλο τον κόσμο.

Εκτός από την προαναφερθείσα φευγαλέα συνάντηση, δύο άλλες σημαντικές διασκέψεις πραγματοποιήθηκαν στο G-20: αυτή του Κινέζου Υπουργού Εξωτερικών με τους ομολόγους του από την Αυστραλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι πληροφορίες λένε ότι ο Μπλίνκεν φέρεται να προσπάθησε να πείσει το Πεκίνο να μην παράσχει υποστήριξη στη Ρωσία, αλλά αυτό είναι περισσότερο από απίθανο να ήταν το επίκεντρο του διαλόγου, καθώς η Ουάσιγκτον γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτό είναι απλώς αδύνατο αυτή τη στιγμή.

Αντίθετα, στον Μπλίνκεν είχε ανατεθεί μια πολύ συγκεκριμένη αποστολή: να αναζητήσει τρόπους για να αναζωογονηθεί το διμερές εμπόριο σε αυτή τη στιγμή της κρίσης. Οι Κινέζοι, δηλαδή, θα πρέπει να βοηθήσουν τις ΗΠΑ να μετριάσουν τον πληθωρισμό, ώστε να φτάσουν στις εκλογές του Νοεμβρίου με κάποια χαρτιά στο χέρι.

Διότι πολλά, αν όχι όλα, από το μέλλον των ΗΠΑ εξαρτώνται από τις ενδιάμεσες εκλογές και οι ελίτ που βρίσκονται σήμερα στην εξουσία, το γνωρίζουν.

Πηγή https://www.geoeurope.org/2022/07/15/oi-omadopoiiseis-tis-pagkosmias-oiko/

***To geoeurope είναι ένας ιστότοπος που δημιουργήθηκε από επιστήμονες και ειδικούς που έχουν ασχοληθεί με τη γεωπολιτική της Ευρώπης και έχουν διαπιστώσει συγκεκριμένα κενά στη ροή των πληροφοριών που διαμορφώνουν τις γεωπολιτικές συζητήσεις στην ήπειρό μας.